ကဗ်ာမွာ ပံုသ႑ာန္နဲ႔ အေၾကာင္းအရာဆိုၿပီး အလြယ္တကူ ေျပာတတ္ၾကပါတယ္။ ပံုသ႑ာန္ (အဂၤလိပ္လို form) လို႔ ေျပာတဲ့ေနရာမွာ ပံုေသပံုသ႑ာန္ဆိုတဲ့ fixed forms ဥပမာ၊ ျမန္မာမွာ ေလးခ်ိဳး၊ အဲခ်င္း၊ သံခ်ိဳ စသည္ျဖင့္တို႔ ရွိၾကၿပီး အျခားအဓိပၸါယ္ကေတာ့ ဖြဲ႕စည္းမႈကို ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုေသပံုသ႑ာန္၊ ဥပမာ ေလးလံုးစပ္မွာ ေလးလံုးစပ္ရဲ႕ဖြဲ႕နည္း ရွိပါတယ္။ ဒါဟာလည္း ပံုေသဖြဲ႕နည္းပါပဲ။ ကာရန္ကို စြန္႔လႊတ္လိုက္တဲ့ ေမာ္ဒန္ (ေနာက္ပိုင္း’ေခတ္ေပၚ)မွာေတာ့ ပံုေသပံုသ႑ာန္ မရွိေတာ့တဲ့အတြက္ (သို႔ေသာ္ အနည္ထိုင္လာတဲ့အခါ ‘ေခတ္ေပၚ ပံုသ႑ာန္’ဆိုတာ ဧကန္ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ ဤကားစကားခ်ပ္) ဖြဲ႕စည္းမႈဟာလည္း အရွင္ျဖစ္လာပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ပံုသ႑ာန္ကို အားကိုးလို႔မရေတာ့ပဲ ဖြဲ႕စည္းပံုကို ပိုဂရုစိုက္လာရပါတယ္။ စကားလံုးတစ္လံုးကအစ၊ စကားလံုးတြဲ၊ လိုင္း၊ စကားလံုးအတြဲအခ်ိတ္၊ လိုင္းအတြဲအခ်ိတ္၊ လိုင္းတြဲ/လိုင္းခြဲ၊ ပိုဒ္ဖြဲ႕၊ ပုဒ္ဖြဲ႕၊ အလက္ာ၊ နိမိတ္ပံု၊ သေကၤတ၊ နိမိတ္ပံု အမ်ိဳးအစား၊ ယုတၱိမွန္/ ယုတၱိလြန္၊ နရီထပ္ေၾကာ့၊ အက္ပီဖနီ အပိတ္/အပြင့္၊ ဇာတ္လမ္းသေဘာ ယူ/မယူ၊ … စတာေတြဟာ အကုန္လံုး ‘အရွင္’ ျဖစ္လာတယ္။ အေၾကာင္းအရာဆိုတာနဲ႔ ခြဲလို႔မရေတာ့ပါဘူး။

အေၾကာင္းအရာလို႔ ေျပာတဲ့ေနရာမွာလည္း ကဗ်ာပုဒ္ထဲ ေျပာျပေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာ subject matterနဲ႔ ဆိုလိုရင္းအာေဘာ္ theme တို႔ ကြဲၾကပါေသးတယ္။ ပံုေသပံုသ႑ာန္မွာ ပံုသ႑ာန္ခြက္ထဲကေန အေၾကာင္းအရာကို ခြဲထုတ္ျပလို႔ရေပမယ့္ ပံုသ႑ာန္အရွင္မွာေတာ့ စကားလံုးတိုင္း၊ လိုင္းတိုင္း၊ သံုးတဲ့ပစၥည္းတိုင္းဟာ အေၾကာင္းအရာရဲ႕ အေသြး၊ အသား၊ အရိုး၊ အရြတ္ေတြ ျဖစ္ေနၾကတဲ့အတြက္ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ ခြဲလို႔မရေတာ့ပါဘူး။ ပိုစူးရွတာက အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို မေရးခင္က ပံုစံခ်ေရးတာမ်ိဳး (ဥပမာ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေမြးေန႔၊ တိုင္းရင္းသားခ်စ္ၾကည္ေရး၊ တံတားသစ္ဖြင့္ပြဲ၊ ဘာညာ ႀကိဳဆိုပြဲ၊ ဘလာဘလာဘလာေတြ) မဟုတ္ပဲ ေရးရင္းအေၾကာင္းအရာ(ေတြ) အမၽွင္ခ်ိတ္ေပၚလာတာမ်ိဳးဆို ပိုေျပာရခက္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ ပံုသ႑ာန္ ခြဲထုတ္ေျပာရ ပိုခက္ပါတယ္။

ေမာ္ဒန္/ ေခတ္ေပၚေပၚ ထိုးႏွက္ခ်က္ေတြထဲမွာ အဓိကက ဒီပံုသ႑ာန္နဲ႔ အေၾကာင္းအရာကိစၥပါပဲ။ ပံုသ႑ာန္ အေသနဲ႔အရွင္။ ဆိုးတာကေတာ့ ပံုသ႑ာန္နဲ႔ ‘ကဗ်ာ'(ျဖစ္ျခင္း/မျဖစ္ျခင္း ဒီဂရီ)တို႔ကို ေရာေထြးမႈ။ ပုံသ႑ာန္အေသကို ‘ကဗ်ာ’လို႔ ယူလိုက္ျခင္းမွာ ကဗ်ာရဲ႕ ကဗ်ာျဖစ္ႏိုင္ေခ် နယ္နိမိတ္ကို ကန္႔သတ္ခ်လိုက္သလိုျဖစ္ၿပီး ေနာင္မွာ အသစ္မထြင္ႏိုင္ေတာ့ပဲ ျပန္လည္ထုတ လုပ္မႈ reproduction ေတြပဲ ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ ေခတ္ေပၚမွာလည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပဲ။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားက စခဲ့ရင္ အခုဆို ၅၈ႏွစ္ရွိေနၿပီ။ ရာစုႏွစ္တစ္ဝက္ ေက်ာ္သြားၿပီ။ အေျခက်ၿပီ။ ပံုသ႑ာန္လည္း အေသျဖစ္ေနၿပီ။ အထူးသျဖင့္ ေမာ္ဒန္ကမလာပဲ ‘ျပည္သူ႔’သရုပ္မွန္ကလာတဲ့ ေခတ္ေပၚအမ်ိဳးအစား။
Continue reading →

လူတစ္ေယာက္ေျပာလို႔ လိုက္လုပ္ၾကတာဟာ
ကဗ်ာအလုပ္မွ မဟုတ္တာ

သူ႔ကိုျငင္းပယ္ပစ္ရမလား ဆိုေတာ့လည္း
ကဗ်ာအလုပ္မွ မဟုတ္တာ

စဥ္းစားမိတာ ေျပာပါတယ္။
ကဗ်ာအေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။

ဇယလ
၇ ဇူလိုင္ ‘၁၈