၂။ ကဗ်ာအေၾကာင္းဘာေၾကာင့္ေရးၾကသလဲ
ေရးခ်င္လို့ေရးတာေပါ့။ဒါအရွင္းဆုံးပါပဲ။ဟုတ္ပါၿပီတဲ့၊ဘာေၾကာင့္ေရးခ်င္ရတာလဲ။
အျမင့္ဆုံးအားျဖင့္ ဘာသာရပ္/ပညာရပ္နယ္ပယ္ျဖစ္တဲ့အတြက္ ရွိထားတဲ့ သိမွုတတ္မွုဗဟုသုတနယ္နိမိတ္ကိုတိုးခ်ဲ႕ဖို့/ခ်ဲ႕ထြင္ဖို့ပါပဲ။စူးစမ္းစစ္ေဆး ရွာေဖြေရးသား တင္ဆက္ျပျခင္းအားျဖင့္ ေဆြေႏြးဖလွယ္မွုျပဳျခင္း၊အားေကာင္းခ်က္ကိုအသိအမွတ္ျပဳသလို အားနည္းခ်က္ေတြကိုလည္းရွာေဖြေထာက္ျပျခင္းအားျဖင့္ ပိုမွန္ကႏ္ ပိုခိုင္လုံေစျခင္း။မွန္ကန္မွုရဲ့ခိုင္မာခ်က္ဒီဂရီစစ္ေဆးဖို့။ကဗ်ာ ဆိုတဲ့ေလ့လာခံအေၾကာင္းအရာကိုရွိရင္းစြဲထက္ပိုမိုလင္းပြင့္ၾကဖို့။မမွန္ကန္ရင္လည္းမမွန္ကန္ေၾကာင္းေၾကာင္းက်ိဳးဆီေလ်ာ္စြာေထာက္ျပဖို့။ပညာရပ္ကိုျမႇင့္တင္ဖို့။ဒါဟာ ‘ကဗ်ာ’ ကို ပညာရပ္တစ္ခုအျဖစ္သေဘာထားတဲ့ရွုေထာင့္ကေျပာတာပါ။
ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ့ကဗ်ာေပၚထားရွိတဲ့အတၱနာမတိ (subjective)/ပုဂၢလိက (personal) အျမင္ေတြကိုမၽွေဝဖို့။ဒါဟာလၫ္းလကၡံစရာ်ဖစၸါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ကဗ်ာအေၾကာင္းေယဘူယ်ျခဳံငုံေျပာဆိုၾကတာရွိသလို ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးစီရဲ့ အတၱေနာမတိအျမင္ (poet’s statement) ဆိုတာလည္းေတြ႕ရပါတယ္။အန္ေသာ္ေလာ္ဂ်ီေတြမွာဆို မူလေရြးခ်ယ္သူအယ္ဒီတာရဲ့ သူ႔ေရြးခ်ယ္မွုေပၚျခဳံငုံေရးသားတဲ့ အယ္ဒီတာ့အျမင္အေရးအသားရွိသလို ပါဝင္ၾကတဲ့ကဗ်ာဆရာ(မ)အသီးသီးတို့ရဲ့ statement ေတြရွိၾကၿပီး ပါဝင္သူတို့ရဲ့ statement ေတြဟာတစ္ေယာက္တစ္မ်ိဳးစီျဖစ္ၾကတာမွတူညီခ်က္ေတြရွာလို့မရနိုင္တဲ့အထိပါပဲ။ဒါဟာ ရည္ရြယ္ခ်က္မတူတာကိုေ်ပာပါတယ္။အယ္ဒီတာက သူေရြးခ်ယ္ထုတ္ျပလိုတဲ့ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ကဗ်ာေတြကိုသူအေၾကာင္းျပဳၿပီးအေၾကာင္းျပရမွာျဖစ္ပါတာ္။ဒါဟာသူ႔တာဝန္လည္းျဖစ္တယ္။ပါဝင္သူကဗ်ာဆရာေတြမွာေတာ့အဲဒီတာဝန္မရွိဘူး။သူတို့ရဲ့ပုဂၢလိကအျမင္ေတြေရး႐ုံနဲ႔ၿပီးတယ္။ဖတ္သူကသူတို့ရဲ့အျမင္ေတြေပၚေစာဒကတက္ခ်င္ရင္တက္လို့ရေပမယ့္ ေရးထားတဲ့အတိုင္းဖတ္လိုက္တာပဲရွိတယ္။
ကဗ်ာဆိုင္ရာအျခားကိစၥေတြမွာေတာ့ျပႆနာေတြတက္နိုင္တယ္။ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ေတြျဖစ္လာနိုင္တယ္။အုပ္စုစြဲ၊အယူစြဲနဲ႔တင္းတင္းမာမာတုန္႔ျပန္တာေတြျဖစ္နိုင္တယ္။
အဲဒါေၾကာင့္ ဘာေၾကာင့္ေရးတယ္ဆိုတာေျပာစရာကိစၥျဖစ္လာတယ္။ေထာက္ခံျခင္းေတြ၊ဆန္႔က်င္ျခင္းေတြဟာရည္ရြယ္ခ်က္ေတြျဖစ္လာနိုင္သလို ျဖစ္လည္းျဖစ္လာတတ္ၾကတယ္။ကဗ်ာနယ္ပယ္မွာတင္ပဲ ကဗ်ာကို ဘက္မလိုက္ neutral ေနရာမွာေနသလို၊ တစ္ဘက္ဘက္လိုက္တာေတြလည္းရွိတတ္တယ္။ဒါေတြဟာ ကဗ်ာအေၾကာင္းေရးတဲ့ေနရာမွာ မသိမသာေသာ္၎၊သိသိသာသာေသာ္၎၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြျဖစ္လာတယ္။စည္း႐ုံးျခင္း၊ကာကြယ္ျခင္း၊တုန္႔ျပန္တိုက္ခိုက္ျခင္းေတြကအစ ၂၀ရာစုအေမရိကန္ကဗ်ာေလာကမွာဆို poetry wars ေတြျဖစ္တဲ့အထိပဲ။
မိမိနာမည္ထူေထာင္လိုျခင္းဟာလၫ္းအေၾကာင္းတစ္ရပ္ျဖစ္နိုင္ေခ်ျဖစ္ပါတယ္။ဒါဟာလည္းအျပစ္ေျပာစရာမဟုတ္ပါဘူး။မိမိေျပာလိုတဲ့အေၾကာင္းအရာခိုင္မာမွုအေပၚမိမိနာမည္မိမိထူေထာင္တာေကာင္းတဲ့ကိစၥပါ။အေျခမခိုင္ရင္ေတာ့ မိမိအတၱ အာသာေျဖရာအဆင့္ပဲရွိပါတယ္။
ဘယ္သူဘာေရးေရး ဝင္ဝုန္းလိုက္မွ ဆိုတဲ့ နလပိန္းတုန္း အဝုန္းသမားကိုေတာ့ထည့္ေျပာစရာမလိုပါဘူး။ရွိလည္းရွိၾကတယ္။အခ်ိန္ကုန္ အေလးထားစရာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။
ဘာအေၾကာင္းေရးမယ္၊ဘာေၾကာင့္ေရးမယ္ဆိုတာေရးသူနဲ႔ပဲဆိုငိပါတယ္။တစ္ဘက္သပ္ပုတ္ခတ္ေရးသားတာေတြကေတာ့အမွိုက္ပါပဲ။က်ိဳးေၾကာင္းဆင္ျခင္ေရးသားရင္ေတာ့ေကာင္းတဲ့ကိစၥ၊လက္ခံရမယ့္ကိစၥ၊ႀကိဳဆိုရမယ့္ကိစၥပဲ်ဖစ္ပါတယ္။
ဇယလ