၂၀၁၄ ကမၻာ့ကဗ်ာေန.သို.

၂၀၁၄ ၊ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔ သို႔

ျမန္မာကဗ်ာနဲ႔ ျမန္မာကဗ်ာေလာကအတြက္ မဂၤလာရွိတဲ့ ၂၀၁၄ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔မွာ အခုလိုစကားနည္းနည္းေျပာခြင့္ရတဲ့အ တြက္ အမ်ားၾကီးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အရင္ဦးဆံုး ၊ ျမန္မာကဗ်ာဆရာသမဂၢဥကၠ႒ ၊ ဒုဥကၠ႒ ၊ ႏွင့္တကြအျခား တာ၀န္ရွိသူအားလံုး နဲ႔အတူ ကဗ်ာညီအကိုေတြနဲ႔ ဧည့္ပရိသတ္တို႔ပါက်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ၾကပါေစလို႔ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းလိုက္ပါတယ္။

ဒီစာဟာ စာတမ္းမဟုတ္သလို လုပ္ငန္းလမ္းညႊန္လည္းမဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္ ၂၀၁၂ – ၂၀၁၃ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာပြဲေတာ္ ေတြတက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့တဲ့အေတြ႕အၾကံဳေတြထဲက ေတြးမိေတြးရာေလးကို ေဖါက္သည္ခ်တဲ့ သေဘာေလာက္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အံ့ဩစရာ ေတြပါမွာမဟုတ္သလို ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္စရာေတြလည္းပါမွာမဟုတ္ပါဘူး။

ကဗ်ာဟာ ကမာၻၾကီးကို တိုက္႐ိုက္မေျပာင္းလဲႏိုင္ေပမယ့္ ကမာၻၾကီးရဲ႕အလွည့္အေျပာင္းေတြဟာ သိမႈအလွည့္အေျပာင္းေတြနဲ႔ အတူကဗ်ာမွာလည္း အလွည့္အေျပာင္းေတြျဖစ္လာတယ္ဆိုတာ ကဗ်ာဆရာေတြသိျပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေတြဘယ္လိုပဲလွည့္ေျပာင္း ေစဦးေတာ့ ကဗ်ာဆရာအတြက္ မေျပာင္းလဲတဲ့ ေမးခြန္းေတြကေတာ့ရွိစျမဲပါပဲ။ အဲဒီေမးခြန္းေတြထဲမွာ ပါ၀င္တာအခ်ိဳ႕ထုတ္ျပရရင္(တစ္) ဘာလို႔ကဗ်ာေရးတာလဲ ၊(ႏွစ္) ကဗ်ာကိုဘယ္လိုေရးသလဲ ၊ (သံုး) ကဗ်ာဆရာ- ကဗ်ာ- ကဗ်ာဖတ္ပရိသတ္ဆိုတဲ့ဆက္သြယ္မႈကြန္ယက္ ကို ဘယ္လိုခ်ဲ႕ထြင္မလဲ။ ဒီေမးခြန္းေတြကို ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ကပဲခ်ဥ္းကပ္ေျဖရွင္းရမွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေဒသႏၱရဂိုဏ္းဂဏ ပဲျဖစ္ေစ ၊ အယူ၀ါဒဂိုဏ္းဂဏပဲျဖစ္ေစ ၊ ကဗ်ာေဗဒဂိုဏ္းဂဏပဲျဖစ္ေစ ၊ ေနာက္ဆံုးသူမ်ားေတြနဲ႔မတူခ်င္လြန္းတဲ့ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ ဂိုဏ္းဂဏ ပဲျဖစ္ေစ ၊ ဘယ္ဂိုဏ္းဂဏကမွ ကာယကံရွင္ကဗ်ာဆရာကိုလႊမ္မိုးခ်ဳပ္ကိုင္ျပီး သူ႔ကေလာင္လက္ကို ေမာင္းႏွင္လို႔မရပါဘူး။

ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လြတ္လပ္မႈကို ျမတ္ႏိုးၾကတယ္လို႔ေျပာစမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။ လြတ္လပ္မႈရဲ႕အနက္အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ လြတ္လပ္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးထဲက ကဗ်ာဆရာရဲ႕လြတ္လပ္မႈကို `လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္မႈ´လို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။ ကဗ်ာအႏုပညာ Poetry ဟာ နာမ္သေဘာျဖစ္ျပီး ကဗ်ာပုဒ္ poem ဟာ ႐ုပ္သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ကဗ်ာပုဒ္မဆိုကို အႏွစ္ထုတ္လိုက္ရင္ ေရြးခ်ယ္ျခင္း Choice နဲ႔ တြဲခ်ိတ္ျခင္း Connection ကိုေတြ႔မွာျဖစ္ပါတယ္။ အသိ ၊ အေတြး ၊ အာ႐ံု ၊ ခံစားမႈကိုေရြးခ်ယ္ရတယ္ (သို႔မဟုတ္) ေရြးခ်ယ္ ခံရတယ္။ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ ေရးဖြဲ႔ျပဳလုပ္ပံုျပဳလုပ္နည္းေတြထဲက ေရြးခ်ယ္ရျပန္တယ္။ စကားလံုး ၊ အသံစတဲ့ ဘာသာစကားပစၥည္း ေတြ ကိုလည္းေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈ ၃ မ်ိဳးဟာ ဘယ္ဟာအရင္လာလဲလို႔ေျပာရခက္သလို တျပိဳင္တည္းလည္းျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္မႈျပီးရင္ တြဲခ်ိတ္မႈျပဳလုပ္ရပါတယ္။ အေတြး ၊ အာ႐ံုဆက္စပ္မႈ ၊ စကားလံုးတြဲခ်ိတ္မႈ ၊ လိုင္းပါဒတြဲခ်ိတ္မႈ ၊ ပိုဒ္တြဲခ်ိတ္မႈ ၊ တစ္ပုဒ္လံုးကို အစအဆံုးျပဳလုပ္ဖြဲ႕စည္းမႈ။ ဘယ္ကဗ်ာပုဒ္မဆိုရဲ႕အခ်ဳပ္ဟာ ေဟာဒီေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္မႈရဲ႕ ရလာဒ္ကို `ကဗ်ာ´လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီကဗ်ာကို ျပဳလုပ္သူဟာ ကဗ်ာဆရာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း ကဗ်ာဆိုတာ က၀ိပစၥည္းလို႔ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာ က၀ိျပဳလုပ္တဲ့ ပစၥည္းဟာ ကဗ်ာျဖစ္ပါတယ္။

ကဗ်ာစေရးတဲ့အခ်ိန္ကေန စိုက္လိုက္မတ္တတ္ဆက္ေရးသားျပဳလုပ္လာခဲ့ရင္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ မရွက္မေၾကာက္ပဲ ႐ိုး႐ိုးသား သားနဲ႔ မိမိကိုမိမိ `ကဗ်ာဆရာ´လို႔ယံုၾကည္လက္ခံလာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာမွ မာနတက္စရာမရွိသလို သိမ္ငယ္စရာလည္းမရွိပဲ ကိုယ္ဟာ ကဗ်ာဆရာဆိုတာကို ကိုယ့္ကိုကိုယ္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ခံယူရဲလာတာ ၊ ေျပာရဲလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကဗ်ာနဲ႔ကဗ်ာကိစၥေပၚ တာ၀န္ယူရဲ လာတဲ့ သူလည္းျဖစ္လာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ အဲသလိုကိုယ့္ကိုကိုယ္ကဗ်ာဆရာလို႔ ႐ိုး႐ိုးသားသားနဲ႔ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ ေျပာႏိုင္ဖို႔ ႏွစ္ပရိေစၵေတြနဲ႔အညီေတြ႔ၾကံဳမႈနဲ႔ ၀မ္းစာတို႔ေပါင္းစပ္တည္ေဆာက္ခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အခုဒီမဂၤလာရွိတဲ့ကဗ်ာပြဲမွာ တက္ ေရာက္လာၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြလည္း ကၽြန္ေတာ့္လိုပဲ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ `ကဗ်ာဆရာ´လို႔ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့တာ၀န္ယူေျပာရဲၾကသူေတြျဖစ္ၾကလိမ့္ မယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ယံုၾကည္ပါတယ္။ အဲသလိုပဲ ၊ ကၽြန္ေတာ္တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ယူေက ၊ ယူအက္စ္ ၊ ထုိင္း ၊ စကၤာပူ ၊ ေဟာင္ေကာင္ ကဗ်ာပြဲေတြ မွာလည္း ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ လာမိတ္ဆက္ၾကသူေတြဟာ I am a poet လို႔ သူတို႔ကိုသူတို႔ ယံုယံုၾကည္ၾကည္နဲ႔ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ေျပာၾက သူေတြျဖစ္ပါတယ္။

ကံအေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လို႔ပါဆိုပါေတာ့ ၊ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာပြဲေတြမွာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ လူခ်င္း ေတြ႔ဆံုရင္းႏွီးခဲ့ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းျဖစ္တဲ့ international poetry world ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္ဟာ တစ္ဦးအပါအ၀င္ ျဖစ္သြားတယ္ဆိုပါေတာ့။ အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္စဥ္းစားမိတာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေလာကဆိုတာဘာလဲေပါ့။ ႏိုင္ငံအသီးသီးက ျပည္တြင္း ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ ျပည္ပႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာတို႔ ဘယ္လိုပတ္သက္ဆက္စပ္ၾကသလဲ။ ျပည္တြင္းကဗ်ာဟာ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာ စာရင္းထဲ ဘယ္လို၀င္ျပီး ျပည္တြင္းကဗ်ာဆရာဟာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာဘယ္လိုျဖစ္သြားသလဲ။ ဒီေနရာမွာလည္း အထက္ကေျပာ ခဲ့တဲ့ Choice နဲ႔ Connection ကိုသြားျမင္ပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္မႈျဖစ္လာေစဖို႔ တံတားခင္းေပးတာကေတာ့ ဘာသာျပန္ translation ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ၀န္းက်င္မွာဆိုရင္ ျမန္မာကေန အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ျခင္းေပါ့။

ႏိုင္ငံအသီးသီး ၊ ဘာသာအသီးသီးက အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ျပီး ထုတ္ေ၀လိုက္တဲ့ ကဗ်ာစာအုပ္/ကဗ်ာပုဒ္အစုအေ၀းဟာ ဘာသာျပန္ကဗ်ာေလာကရဲ႕ ျပယုဂ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုႏိုင္ငံအသီးသီး/ဘာသာစကားအသီးသီးကေန အဂၤလိပ္လိုဘာသာျပန္လိုက္တဲ့ အခါ ဘာသာျပန္ေလာကထဲေရာက္သြားၾကေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာေလာကထဲအလိုလိုေရာက္သြားၾကတာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ဆိုလို တာက ၊ အဂၤလိပ္လိုဘာသာျပန္တိုင္း ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေလာကထဲေရာက္ခ်င္မွေရာက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဆို international poetry ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေလာကထဲ ဘယ္လိုေရာက္သလဲ။ အထက္ကေျပာခဲ့တဲ့ Choice နဲ႔ Connection ဆီကိုပဲျပန္ေရာက္သြားပါတယ္။ ဘယ္သူက ဘယ္သူ႔ကို ဘာသာျပန္ဖို႔ေရြးခ်ယ္မလဲဆိုတာနဲ႔ ဘယ္တိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း ဘယ္မဂၢဇင္းေသာ္လည္းေကာင္း ထုတ္ေ၀ ဖို႔မဟုတ္ရင္ ေဖၚျပပါရွိဖို႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားသလဲဆိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာကို ကမာၻက အထိုက္အေလ်ာက္သိသြားေစတဲ့ Bones Will Crow ကိုပဲ ဥပမာအျဖစ္ၾကည့္ပါ။ ဒီစာအုပ္ထဲဘယ္သူေတြပါမယ္လို႔ ပဏာမေရြးတာကေတာ့ ဘာသာျပန္သူေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ကိုကိုသက္နဲ႔ (James Byrne) ဂ်ိမ္းစ္ဘန္းတို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ေရြးခ်ယ္ေရးမူကေတာ့ျပည္တြင္းမွာ နာမည္လည္းရ ၊ လံုးခ်င္း ကဗ်ာစာအုပ္လည္းထုတ္ေ၀ဘူးသူျဖစ္ရမယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၊ ေနာက္ဆံုးမွာ ဒီစာအုပ္ထုတ္ေ၀တဲ့ Arc စာအုပ္တိုက္ပိုင္ရွင္ Tony ဟာ အခ်ိဳ႕ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ အခ်ိဳ႕ကဗ်ာေတြကို ပယ္လိုက္တယ္လို႔သိရပါတယ္။ ဘယ္ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမရဲ႕ ဘယ္ကဗ်ာေတြ ဘာသာျပန္ ဖို႔ေရြးခ်ယ္ရာမွာလည္း ကိုကိုသက္နဲ႔ ဂ်ိမ္းစ္ဘန္းတို႔ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ိမ္းစ္ကိုယ္တိုင္ဟာ  သူ႔ကိုယ္ပိုင္ Wolf ကဗ်ာမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာျဖစ္တဲ့အတြက္ သူ႔ရဲ႕ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဖတ္႐ႈေရြးခ်ယ္မႈ အေတြ႔အၾကံဳအရ ေရြးတာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ရမယ္ထင္ပါတယ္။

၂၀၁၂ လန္ဒန္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာပြဲေတာ္မွာ Bones Will Crow စာအုပ္ဖြင့္ပြဲက်င္းပျပီး ၂၀၁၃ မွာေတာ့ ႏ်ဴးေယာက္မွာ က်င္းပ ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာဧည့္ပရိသတ္ေတြထဲမွာ အထင္ကရ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမၾကီးေတြပါ တက္ေရာက္ပါရွိခဲ့တာေတြ႔ရပါ တယ္။ အဲသလိုနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ကမာၻၾကီးရဲ႕ ဘယ္နားမွာရွိလို႔ရွိမွန္းေတာင္မသိၾကတဲ့သူေတြၾကားမွာ ျမန္မာေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာကို ႏိုင္ငံ တကာကဗ်ာေလာကထဲတရား၀င္ မိတ္ဆက္ေဖၚျပႏိုင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ထဲေဖၚျပပါရွိတဲ့ ကဗ်ာေတြဖတ္ျပေတာ့လည္း ႏိုင္ငံ တကာကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ပရိသတ္ဟာ ႏွစ္ေထာင္းအားရရွိခဲ့တာဟာ ကၽြန္ေတာ့္မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ပါပဲ။ အဲဒီစာအုပ္ကို စကၤာပူမွာဖြင့္ပြဲျပဳလုပ္ေတာ့လည္း စကၤာပူပရိသတ္ကို စြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္စပ္လို႔ေျပာရရင္ ၂၀၁၃ မွာပဲ စကၤာပူ ကဗ်ာဆရာ Alvin Pang ကို Arc စာအုပ္တုိက္ကပဲ ေရြးခ်ယ္ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့အတြက္ Alvin ဟာ စကၤာပူကဗ်ာဆရာတင္ မဟုတ္ေတာ့ပဲ ႏိုင္ငံတကာတန္း၀င္သြားပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ၊ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာေလာထဲ ၀င္ေရာက္ဖို႔ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ကဗ်ာရည္၀မႈနဲ႔ ဆိုင္သလို ဘယ္တိုက္က ထုတ္ေ၀တယ္ဆိုတာနဲ႔လည္းဆိုင္ပါတယ္။ မထင္မရွားစာအုပ္တိုက္က ထုတ္ေ၀တာထက္ ယူေကနဲ႔ ယူအက္စ္ မွာရွိၾကတဲ့ အထင္ကရစာအုပ္တိုက္ေတြက ထုတ္ေ၀ရင္ ကမာၻအႏွံ႔ထိုးေဖါက္၀င္ေရာက္ပ်ံ႕ႏွံံ႔မႈ အရွိန္အဟုန္ဟာ မ်ားစြာျမင့္မားသြားပါ တယ္။ ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈ အက်ယ္အ၀န္းဟာလည္း ေက်ာ္ၾကားမႈကို ေထာက္ကူပံ့ပိုးေစတယ္ဆိုတာ ျငင္းလို႔မရပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ အဂၤလိပ္ဘာသာ ျပန္႐ံုနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာေလာကထဲေရာက္ဖို႔ဆိုတာက လိုအပ္ေပမယ့္ မလံုေလာက္တဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ အိုင္အိုး၀ါးက အေတြ႕အၾကံဳ တစ္ခုေျပာရရင္ ႏ်ဴးဇီလန္က ကဗ်ာဆရာကေျပာပါတယ္။ ယူေက ၊ ယူအက္စ္တို႔မွာ ထုတ္ေ၀တဲ့ ႏ်ဴးဇီလန္ကဗ်ာဆရာဟာ ႏ်ဴးဇီလန္မွာ ပဲထုတ္ေ၀တဲ့ ႏ်ဴးဇီလန္ကဗ်ာဆရာထက္ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာတန္း၀င္ႏိုင္မႈပိုရွိတယ္တဲ့။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ ကမာၻ႔ဓနရွင္ၾကီးေတြ ပိုင္ဆိုင္ၾကတဲ့ အထင္ကရစာေပထုတ္ေ၀ေရးတုိက္က ထုတ္ေ၀လုိက္ရင္ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ အလိုအေလ်ာက္တန္း၀င္သြားပါတယ္။

အဲဒီစာေပထုတ္ေ၀ေရးတိုက္ေတြကလည္း ႏွယ္ႏွယ္ရရ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔ကို ဘယ္ႏိုင္ငံက ဘယ္သူ႔ကဗ်ာေတြကို ထုတ္ေ၀ ဖို႔ အၾကံေပးအဖြဲ႕တို႔ ၊ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕တို႔ ရွိၾကျပီး အဲဒီအဖြဲ႕ေတြထဲမွာ ထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြ ၊ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဘာသာ ျပန္ဆရာေတြနဲ႔ ႐ိုေသေလးစားမႈခံရတဲ့ စာေပပညာရွင္တို႔ပါရွိၾကပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ ကဗ်ာ ေတြဟာလည္း မိခင္ျပည္တြင္းထဲပဲ လည္ပတ္မႈရွိတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ ေရးဖြဲ႕ပံုေတြကို ေက်ာ္လြန္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ၊ modern ဆိုရင္လည္းျပည္တြင္း modern ထက္ ကမာၻသံုး international modernism (၀ါ) international style ျဖစ္ရင္ ႏိုင္ငံတကာထဲ၀င္ ေရာက္ဖို႔ ပိုနီးစပ္ပါတယ္။ ထိုနည္းတူ international postmodernism ဒါမွမဟုတ္ ၁၉၉၀ ဒီဘက္ပိုင္း Contemporary ေရးဟန္ေတြ။ ဒါဟာ ဂလိုဘယ္ေဇးရွင္းနဲ႔လည္းဆက္စပ္ေနပါတယ္။

ဒီေန႔ဟာ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆက္စပ္လာတဲ့ ကမာၻ႔ကဗ်ာအေၾကာင္းလည္းေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔ ဟာ ကမာၻရဲ႕ ကဗ်ာေန႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ကဗ်ာရဲ႕ ေန႔မဟုတ္ပါဘူး။ ကမာၻမွာ ကဗ်ာ ၃ မ်ိဳး ၃ စားရွိေနတယ္လို႔ေျပာလည္းေျပာ ၊ ေရး လည္းေရးၾကတာေတြရွိပါတယ္။ အြန္လိုင္းမွာတက္ရွာလိုက္ရင္ အလြယ္တကူပဲ ေတြ႕ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ၃ မ်ိဳး ၃ စားကေတာ့ ျပည္တြင္းမွာပဲ လည္ပတ္တဲ့ national poetry ၊ ႏိုင္ငံတကာ ထဲေရာက္လာတဲ့ international poetry နဲ႔ ကမာၻ႔ကဗ်ာျဖစ္တဲ့ world poetry တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေစာဒကတက္တာေတြ ၊အျငင္းပြားတာေတြလည္းရွိၾကပါတယ္။ ကမာၻထဲ ပ်ံ႕ႏွံ႔၀င္ေရာက္လည္ပတ္မႈ အတိုင္း အဆကိုေဖၚျပေနတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ပြဲမွာတုန္းက ကေနဒါက ကဗ်ာဆရာရယ္ ၊ ဩစေၾတးလ်က ကဗ်ာဆရာရယ္ ၊ ျမန္မာက ကၽြန္ေတာ္ရယ္ ကဗ်ာအေၾကာင္းထဲထဲ၀င္၀င္ေျပာေနၾကတုန္း ကေနဒါကဗ်ာဆရာက ေကာက္ကာငင္ကာနဲ႔ `ေနပါဦး ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၃ ေယာက္ဟာ ဒီပြဲေရာက္မွ အခ်င္းခ်င္းသိၾကရသူေတြျဖစ္ေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၃ ေယာက္စလံုးသိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ အမည္ေတြဟာ သြားတူေနၾကတယ္။ အျခားႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြကို သြားေမးလိုက္ရင္ အားလံုးသိၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာစာရင္းထြက္လာမွာပဲ´တဲ့။ အဲသလိုနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၃ ေယာက္စလံုးသိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ စာရင္းကို အၾကမ္းဖ်ဥ္းေကာက္ၾကည့္လိုက္ၾကေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ေပါင္းန္ဒ္ ၊ အဲလိယစ္တ္ ၊ အေပၚလီနဲ ၊ ရီဗားဒီး ၊ စီလန္း ၊ နီ႐ူဒါ ၊ ေလာ္ရကာ ၊ မာယာေကာ့ဖ္စကီး ၊ ပါ့ဇ္ ၊ ပိုပါ ၊ ဂင္းန္စ္ဘဂ္ ၊ အက္ရွဘရီ ၊ အိုဟာရာ ၊ ပလာ့သ္ ၊ ေဟနီ ၊ ဒါ၀စ္ရွ္ ၊ ထရန္းစ္ထ႐ိုမာ ၊ ဇင္ေဘာ္စကာ ၊ မီေလာ့ရွ္ ၊ အင္ဇင္န္ဘာဂ်ာ ၊ ဆိုယင္န္ကာ တို႔အပါအ၀င္ စာရင္းထြက္လာပါတယ္။ အျခားကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြကို ဒီစာရင္းျပၾကည့္ ေတာ့ စာရင္းပါအမည္ေတြကို သူတို႔လည္းေကာင္းေကာင္းသိၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ ၊ ဘယ္ႏိုင္ငံကပဲလာလာ ၊ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာနဲ႔ ႏွံ႔စပ္တဲ့ ဘယ္ကဗ်ာဆရာမဆိုသိၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြရွိၾကတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အခ်င္းခ်င္းသာ မသိၾကေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔သိၾကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ အတူတူပါပဲ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာ ရရင္ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာအမ်ားစုသိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ ကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ပြဲ မွာဆိုရင္ သူ႔ေ၀လျပည္တြင္းမွာေတာင္မွ လူသိမမ်ားတဲ့ ေ၀လကဗ်ာဆရာမနဲ႔ သူ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာေတာင္မွ သူ႔ကိုမသိၾကတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ ကဗ်ာဆရာမေလးတို႔ပါ၀င္သလို အားလံုးလည္းသိ ၊ ကမာၻကလည္းသိတဲ့ ဆီးရီးယားက အေဒါနစၥ တို႔ တ႐ုတ္က ေဘေဒါ၀္တို႔လည္း ပါ၀င္ၾကပါတယ္။ အေဒါနစၥဆိုရင္ ႏိုဗဲလ္စာေပဆုအတြက္ တစ္ေပးခံရတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားလွပါျပီ။

ဆိုေတာ့ ၊ ဒီကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာစာရင္း၀င္ ပုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ ထူးျခားမႈေတြကဘာလဲေပါ့။ အဓိက ကေတာ့ ၊ သူတို႔ေတြရဲ႕ အေတြး ေတြ ၊ အေရးေတြဟာ သူတို႔ေမြးဖြားၾကီးျပင္းရာ တိုင္းျပည္ေတြမွာ တင္ရပ္မေနပဲ ကမာၻထဲ ထိုး၀င္လာၾကလို႔ပါပဲ။ သူတို႔ဟာ အေတြးသစ္ ၊ အေရးသစ္ေတြ ဆန္းသစ္တီထြင္လာၾကသူေတြလည္းျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာ  ၊ ကဗ်ာနယ္ပယ္နဲ႔ ကဗ်ာရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ခ်ဲ႕ထြင္ လိုက္ၾကသူေတြျဖစ္တယ္။ သူတို႔ကိုင္တြယ္ေရးသားၾကတဲ့အေၾကာင္းေတြဟာလည္း သူတို႔ရဲ႕ ျပည္တြင္း နယ္နိမိတ္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ကမာၻအရပ္ရပ္က လူသားေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြနဲ႔ သြားထိေတြ႔ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ ၊ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာ အသီးသီး ဟာ သူတို႔ကို ဆရာတင္ ၊ အသိအမွတ္ျပဳ ၊ အေလးအနက္ဖတ္႐ႈျပီး သူတို႔ဆီက သင္ယူေနၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ကဗ်ာ ဂု႐ုၾကီး ေတြေပါ့။ ဒါဟာ အခ်ိန္နဲ႔လည္းဆိုင္ပါတယ္။ ၂၀၁၂ – ၂၀၁၃ အတြင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္ေတြ႔ဆံုရင္းႏွီးခဲ့ရတဲ့ ဘယ္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာ ေတြဟာ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာစာရင္း၀င္သြားၾကမလဲ။ ႐ုရွက အီလ်ာလား ၊ မက္စီဒိုးနီးယားက မက္ဒ္ဇာေရာ့ဗ္လား ၊ ဘယ္လာ႐ုစ္က ဗယ္လ္ဂ်င္နာ ေမာ့သ္လား ၊ တ႐ုတ္က ဟန္ေတာင္လား ၊ စကၤပူက အဲလ္ဗင္န္ ပဲန္ဂ္လား။

ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ ျပည္တြင္းကဗ်ာ ၊ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာနဲ႔ ကမာၻ႔ကဗ်ာဆိုတာေတြဟာ ယေန႔ကမာၻမွာ တကယ္ရွိေနၾကပါတယ္။ အေမရိကန္တကၠသိုလ္ၾကီးေတြမွာလည္း World Literature ဆိုတဲ့ ဘာသာရပ္ကို စနစ္တက်သင္ၾကားပို႔ခ်လွ်က္ရွိပါတယ္။ အိုင္အိုး၀ါး တကၠသိုလ္မွာလည္းပို႔ခ်တဲ့ ဒီဘာသာရပ္မွာ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံျခားဧည့္ကဗ်ာဆရာအေနနဲ႔ ျမန္မာေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာအေၾကာင္း စကား ေျပာခြင့္ရခဲ့ပါေသးတယ္။ ကမာၻရဲ႕ ကဗ်ာေန႔ျဖစ္တဲ့ ဒီေန႔ဟာ ကမာၻအ၀ွမ္းမွာရွိၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြကို ဂုဏ္ျပဳသလို ကဗ်ာအႏုပညာ ကိုလည္း လူသားရဲ႕ ၾကီးျမတ္တဲ့ အသီးအပြင့္အျဖစ္သတ္မွတ္တဲ့ေန႔လည္းျဖစ္ပါတယ္။ အျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔မွာ ကဗ်ာပြဲေတာ္ေတြက်င္းပျပီး ကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ ကမာၻ႔ကဗ်ာေတြကိုလည္း အေလးျပဳရြတ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာ ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေတြကိုလည္း ရြတ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ ကဗ်ာႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲေတြလည္းျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ မတူကြဲျပားတဲ့ ကဗ်ာ ေဗဒေတြနဲ႔ ေရးသားတဲ့ ကဗ်ာေတြကိုလည္း တစ္ေနရာတည္းမွာပဲ စုစုစည္းစည္းရြတ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ နယ္ပယ္က်ယ္ ၀န္းလွတဲ့ ကဗ်ာအႏုပညာကို ကမာၻအႏွံ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အမႊမ္းတင္တာျဖစ္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ တိုင္းျပည္မွာလည္း ပါးစပ္ေျပာမဟုတ္ပဲ ဧကန္အမွန္တကယ္ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းလာတာနဲ႔အမွ် ၊ ႏိုင္ငံတ ကာ ဆက္ဆံေရးျမင့္မားတြင္က်ယ္လာတာနဲ႔အမွ် ၊ႏိုင္ငံျခားနဲ႔ ဆက္ဆံရမွာ ေၾကာက္ျခင္း ရြံ႕ျခင္း ကိစၥေတြနည္းလာတာနဲ႔အမွ် ၊ ၀ါးလံုးေခါင္း ေလးေဘးခ်ျပီး လ၀န္းၾကီးကို အင္အားေကာင္းတဲ့ မွန္ေျပာင္းနဲ႔ ၾကည့္ခ်င္ၾကည့္တတ္လာတာနဲ႔အမွ် ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ လည္း မိမိကိုမိမိေ၀ဖန္ေရး နာနာလုပ္တတ္လာတာနဲ႔အမွ် ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကဗ်ာေလာကသားေတြရဲ႕ ကဗ်ာသိမႈ ၊ တတ္မႈေတြ ဖြံ႕ျဖိဳး ေ၀ဆာလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အေရးအသားေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီ ႏိုင္ငံတကာအေရးအသားေတြနဲ႔ နီးစပ္ သည္ထက္ပိုမိုနီးစပ္လာျပီး ေဒသတြင္းမွာေရာ ကမာၻမွာပါ ျမန္မာကဗ်ာဟာ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာတင္ရပ္တန္႔မေနပဲ ကမာၻထဲမွာႏိုင္ငံ တကာသိ ကဗ်ာျဖစ္လာျပီး ျမန္မာကဗ်ာဆရာေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံတကာအသိအမွတ္ျပဳ ႏိုင္ငံတကာတန္း၀င္ ကဗ်ာဆရာေတြျဖစ္ လာၾကလိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ယံုၾကည္ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာဖို႔ဟာလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကဗ်ာဆရာလို႔ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ လက္ခံထားသူ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္စီအေနနဲ႔ ကဗ်ာေပၚမွာ ထားရွိအပ္တဲ့ တာ၀န္အျဖစ္ခံယူသင့္ပါတယ္လို႔ ေလးေလးနက္နက္ ေျပာၾကားရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္လုိက္ပါတယ္။ အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ကဗ်ာလိုရာဆႏၵမ်ားျပည့္ေျမာက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါ ေစသား။                 ။

 

 

ေဇယ်ာလင္း

20 – march – 14