၃၊ စက္တင္ဘာ၊ ‘၁၃ အဂၤါေန႔။ အိုင္အိုး၀ါးမွာ ရွိစဥ္က mail ထဲ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္၀င္လာတယ္ ၊ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ Alvin Pang ဆီက ၊ ေခါင္းစဥ္မပါ။ အဲဒီတုန္းက ျဗိတိသွ်ကဗ်ာဆရာၾကီး George Szirtes နဲ႔အတူ Alvin ဟာ မေလးရွားအလည္အပတ္ခရီး သြားေနၾကတယ္။ သူတို႔ေတြ႕ၾကံဳခံစားရတာေတြကို ကဗ်ာေလးေတြေရးျပီး တင္ၾကတယ္။ Alvin တင္လိုက္တဲ့ ကဗ်ာေလးကို ၾကိဳက္လို႔ ခုလိုဘာသာျပန္လိုက္ပါတယ္။
“ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္။ ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း။ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္။
`ဘာသာေရးကိစၥဟာ´လို႔ သူစကားစလိုက္တယ္။ သစ္ပင္တစ္ပင္မွာ ပ်ံလႊားေတြအံုေနတာပဲ ၊ မိတ္လိုက္ဖို႔ေအာ္သံေတြ။
အရာ၀တၳဳတစ္ခုခုနဲ႔ အဲဒီအရာ၀တၳဳကို မိမိတို႔သိျခင္းၾကားမွာ ဘာသာစကားရွိတယ္။ ဟင့္အင္း ၊ အဲဒါဆင္တဲ့။ သူမက၀င္ရွင္းျပတယ္။
မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္။ မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး။ သူတစ္ပါးကို ေႏွာက္ ယွက္ဖို႔လည္း မိမိတို႔မရည္ရြယ္ပါဘူး။ မိမိတို႔တိတ္ဆိတ္သြားၾကတယ္။ မိမိတို႔ လဘက္ရည္ေသာက္ၾကတယ္။´´
အထက္ပါကဗ်ာဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဘာေၾကာင့္ ႐ိုး႐ိုးေလးနဲ႔ ဆန္းတယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တတ္ႏိုင္သေလာက္ပဲ ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာဟာ စကားေျပကဗ်ာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ကဗ်ာလိုလိုင္းေတြဖြဲ႕ထားတာမဟုတ္ပဲ စကားေျပလိုင္းစီသလို စီထားလို႔ပါပဲ။ ဥပမာ ၊
ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္
ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း
ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္
အဲသလိုလိုင္းစီပံုမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီလိုင္းေတြကို စကားေျပအေရးအသားလို ခ်ိတ္တြဲလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားေျပ အေရးအသားရဲ႕ ၀ါက်ယုတိၱဆက္စပ္မႈမရွိျပန္ပါဘူး။ `ေန´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ၊ `ကား´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ၊ `ယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈ´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အဆုိ ၃ ရပ္ကို ယွဥ္တြဲလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ juxtaposition ေပါ့။ ဒါဟာ စကားေျပကဗ်ာအမ်ိဳးအစားရဲ႕ လကၡဏာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။
ကဗ်ာတစ္ပုဒ္လံုးမွာ အပိုဒ္ ၄ ပိုဒ္ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ပထမ ၃ ပိုဒ္ဟာ အခ်ိဳးဆင္တူျဖစ္ေနတာေတြ႔ရပါတယ္။ တစ္ပိုဒ္စီမွာ အပိုင္း ၃ ပိုင္းစီ ေတြ႔ရပါတယ္။ ယုတိၱဆက္စပ္မႈမရွိတဲ့ အပိုင္းေတြပါရွိသလို ဆက္စပ္မႈတစ္ပိုင္းတစ္စပဲပါရွိတာေတြလည္းေတြ႔ရပါတယ္။
ပိုဒ္(၁)။ ။ ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္
ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း
ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္
ပိုဒ္(၂)။ ။ `ဘာသာေရးကိစၥဟာ´လို႔ သူစကားစလိုက္တယ္
သစ္ပင္တစ္ပင္မွာ ပ်ံလႊားေတြအံုေနတာပဲ
မိတ္လိုက္ဖို႔ေအာ္သံေတြ
ပိုဒ္(၃)။ ။ အရာ၀တၳဳတစ္ခုခုနဲ႔ အဲဒီအရာ၀တၳဳကို မိမိတို႔သိျခင္းၾကားမွာ ဘာသာစကားရွိတယ္
ဟင့္အင္း ၊ အဲဒါဆင္တဲ့
သူမက ၀င္ရွင္းျပတယ္
ေနာက္ဆံုးပိုဒ္မွာေတာ့ ၅ ပိုင္းပါရွိပါတယ္။ အသြားဟာ Parallel Structure မ်ဥ္းျပိဳင္၀ါက်တည္ေဆာက္ပံုျဖစ္ပါတယ္။ ၀ါက်တစ္ခုစီရဲ႕ Subject ကတၱားဟာ `မိမိတို႔´ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုပါ ––––
မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္
မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး
(မိမိတို႔) သူတစ္ပါးကို ေႏွာက္ယွက္ဖို႔လည္း မိမိတို႔ မရည္ရြယ္ပါဘူး
မိမိတို႔ တိတ္ဆိတ္သြားၾကတယ္
မိမိတို႔ လဘက္ရည္ေသာက္ၾကတယ္
ဒါဟာ ဒီကဗ်ာေလးရဲ႕ Structure တည္ေဆာက္ထားပံုျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုးစင္းတဲ့ ၀ါက်ေတြနဲ႔ပဲ ႐ိုး႐ိုးစင္းစင္းတည္ေဆာက္ထားတာေတြ႔ရပါ တယ္။ ဒီအေပၚယံ႐ိုးစင္းတဲ့ Simplicity ထဲမွာ နက္နဲတဲ့ Complexity ယွက္ေဖါက္ထားတာေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီ Complexity ဟာ ၀ါက် တည္ေဆာက္ပံုမွာ မရွိပဲ အေတြးတည္ေဆာက္ပံုမွာ သြားေတြ႔ရပါတယ္။ အေတြးရဲ႕ အသြားေတြလို႔ေျပာရင္ ပိုမွန္မယ္ထင္ပါတယ္။ မ်ဥ္း ေျဖာင့္မသြားတဲ့အေတြးေတြ (၀ါ) ယုတိၱဆင္ျခင္မႈ အသြားကို ဖ်က္ထားတဲ့ (၀ါ) ယုတိၱဆင္ျခင္မႈ အသြားမ်ိဳးမဟုတ္တဲ့ အေတြးရဲ႕ လႈပ္ ရွားမႈေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာရဲ႕ ရသ(အရသာ)ဟာလည္း ဒီလိုအသြားမ်ိဳးနဲ႔ သြားတဲ့ အေတြးေတြရဲ႕ ဖတ္သူစိတ္ထဲ အာ႐ံုေတြ ၊ အနက္ ေတြလႈပ္ခတ္ေပါက္ဖြားျပီး အခ်င္းခ်င္းထိေတြ႔ထိခတ္အနက္ကူးလူးတာ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ့္အဖို႔ေတာ့ ၾကည္ႏူးမႈ delight ရရွိပါတယ္။ အက္ဇရာ ေပါင္းန္ဒ္ေျပာခဲ့တဲ့ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ music of ideas အေတြးေတြရဲ႕ ဂီတကို ပိုမိုသေဘာေပါက္မိေစပါတယ္။ Complexity ကေပးတဲ့ music of ideas နဲ႔ music of ideas ထဲမွာ ထပ္မံေတြ႔ရွိရတဲ့ complexity ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုးစင္းတဲ့ အာ႐ံု/အေတြး/ အသိေတြကို စကားေျပရဲ႕ယုတိၱအသြားမ်ိဳးနဲ႔ ခ်ိတ္တြဲျပီး ကဗ်ာကိုမရွည္ရွည္ေအာင္ေရး ၊ Linearityမ်ဥ္းေျဖာင့္သေဘာပဲရွိျပီးComplexity မရွိတဲ့ အေရးအသားမ်ိဳးေတြဒီေန႔မွာ ပံုႏွိပ္ေရာ online မွာပါ ေတြ႔ေနရတာေတြဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဘာအရသာမွ မရွိပါဘူး။ စကား ေျပလိုေျပာလို႔ရတာကိုပဲ ကဗ်ာပံုစံမ၀င္၀င္ေအာင္ လိုင္းေတြ စီထားတာမ်ိဳး ၊ လိုင္းနဲ႔ ၀ါက်ရဲ႕ သိမ္ေမြ႔တဲ့ စည္းကို နားမလည္ပဲ ေရးေန တာမ်ိဳး ၊ စကားေျပအသြားနဲ႔ အေတြးပဲရွိတဲ့ အေရးအသားမ်ိဳး ၊ သတင္းမီဒီယာက ရရွိတဲ့ သတင္းေတြကိုပဲ သတင္းအျဖစ္ျပန္လည္စီထား တာမ်ိဳး ၊ ကဗ်ာရဲ႕ ရသ(အရသာ)ဘာမွမပါရွိ ၊ မေတြ႔ရတာမ်ိဳးေတြဟာ ပ်င္းရိျငီးေငြ႔ဘြယ္ရာေတြလို႔ပဲ ကၽြန္ေတာ္ခံစားရပါတယ္။ ကဗ်ာ ဥာဏ္တည္ရွိမႈ/တည္ေဆာက္မႈေတာ္ေတာ္နည္းပါးညံ့ဖ်င္းတာေတြလို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။ Form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈကိုယူရင္လည္း ျပင္လိုက္ Surface သာ ယူတတ္ျပီး အနက္လိုက္ depth မပါရွိတဲ့ အေရးအသားေတြ ၊ ကိုေက်ာ္၀ဏၰရဲ႕ စကားယူသံုးရရင္ `ဗ်က္သာ က်ယ္ျပီး ေဇာက္မနက္တဲ့ဟာမ်ိဳး´ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီေန႔ေတြ႕ျမင္ေနရတဲ့ (ျမန္မာ)ကဗ်ာအမ်ားစုေပၚ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အတၱေနာမတိ သံုးသပ္ခ်က္ Subjective Comment ျဖစ္ပါတယ္။
Complexity ကိစၥကိုျပန္သြားရရင္ အေပၚယံအေတြး/အျမင္/အသိကို အနက္ depth ရွိေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း/ပံုရဲ႕ ရလာဒ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ လက္ခံထားပါတယ္။ ပထမဆံုး၀ါက်ကိုပဲၾကည့္ပါေလ –––
ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္
ဒီ၀ါက်မွာ Complex ျဖစ္တာက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ သိေနက်အသိ(၀ါ) သာမန္အသိ(၀ါ) အေလ့အက်င့္အသိကို လႈပ္ႏႈိးလိုက္တာပဲျဖစ္ပါ တယ္။ ေနရဲ႕ သ႑ာန္ဟာ လံုး၀န္းမွန္း(၀ါ)အ၀ိုင္းျဖစ္မွန္းသိထားေပမယ့္ ` ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္´ဆိုတာမွာ ဆန္းသြား ပါတယ္။ ဒီ၀ါက်မွာ ၾကိယာမက္တဖါကို သြားသတိထားမိပါတယ္။ `ျပဳလုပ္´။ ဟုတ္တာပဲ ၊ အလင္းေတြကို ကၽြန္ေတာ့္မ်က္လံုးထဲမွာ သ႑ာန္ေတြအျဖစ္ျမင္တာ ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔အျမင္ အာ႐ံုမွာ ေနကို (၀ါ)ေနလံုးကို အ၀ိုင္း/အလံုး လို႔ျမင္ေစတာဟာ ေနရဲ႕ အလင္းေတြ ေၾကာင့္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ထုိနည္းတူ ၊ လရဲ႕ အလင္း။ အကယ္၍ ၾကယ္ေတြနဲ႔ အကြာအေ၀းတစ္ခုရွိခဲ့ရင္ ၾကယ္ေတြကိုလည္း အ၀ိုင္းလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမင္ေတြ႔ေကာင္းျမင္ေတြ႔ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက physics သေဘာအရပါ။ Philosophy ႐ႈေထာင့္က ကၽြန္ေတာ္ၾကည့္လ္ိုက္ တဲ့အခါ `ေန´ဆိုတဲ့ `ေန႔စဥ္´/`ဘ၀´ဟာ စက္၀ိုင္းသ႑ာန္/သဖြယ္ျပဳလုပ္ရာမွာ `သံသရာ´စက္၀န္းဆိုတဲ့ အေတြးေပါက္ဖြားရပါတယ္ (၀ါ) လႈပ္ႏႈိးလို႔ ႏိုးၾကားလာရပါတယ္။ `ဒါဟာ ဘာဆိုင္လို႔လည္း´လို႔ေမးလာခဲ့သည္ရွိေသာ္ ေမးသူနဲ႔ပဲဆိုင္ပါတယ္လို႔သာ `ျပန္ပို႔´လိုက္ရ မွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ကဗ်ာကို စကားေျပလိုမဖတ္ပဲ ကဗ်ာကို ကဗ်ာလိုပဲဖတ္တဲ့အက်င့္ရွိလို႔ပါ။ ဒါဟာလည္း ဖတ္ျခင္းကိစၥ the issue of reading poetry ဆီေရာက္ေစပါတယ္။ ကဗ်ာကို ကဗ်ာလိုဖတ္တတ္ၾကသလား။ ကဗ်ာကို ဘယ္လိုဖတ္သလဲ။ ကဗ်ာေရးသူ က ဘယ္လို `လမ္းေၾကာင္း´ (ၾကိယာ ၊ နာမ္မဟုတ္ပါ)ေပးလိုက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္က ဘာေတြဘယ္လို `ထည့္ဖတ္/တည္ေဆာက္´သြား တယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥ။ ခ်ဲ႕ေျပာရရင္ အခုေနာက္ဆံုးေပၚ Cognitive Poetics `ဥာဏ္သိမႈကဗ်ာေဗဒ´အထိသြားရမွာဆိုေတာ့ ဒီဘူတာ ၊ ဒီ မွတ္တိုင္မွာပဲ ျပန္ခံုဆင္းလိုက္ပါတယ္။ ကဗ်ာေရးျခင္းဟာ ေရးသူရဲ႕ ခံစားမႈေတြ ေအာ့အန္ခ်တာမ်ိဳးမဟုတ္သလို ျဖစ္ကတတ္ဆန္း `ေရးရျပီးေရာ´ `ဖတ္သူၾကည့္ၾကက္ဖတ္သြားလိမ့္မယ္´ဆိုတဲ့ ပရမ္းပတာ စကားလံုးစီျခင္းမ်ိဳးလည္းမဟုတ္ပါဘူး။ Expression ခံစားမႈ/ အေတြးေဖၚျပခ်က္နဲ႔ Construction ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈတို႔ရဲ႕ သိမ္ေမြ႔တဲ့ ခ်ိန္ခြင္ကိစၥပါပဲ။ အဲဒီ balance မွ်ေျခကို ရရွိဖို႔ ၾကိဳးစားျခင္းဟာပဲ ကဗ်ာေရးျခင္းလို႔ ေခၚဆိုပါတယ္။ တစ္ဘက္ဘက္ကဲသြားရင္ ၊ လြန္သြားရင္ ကဗ်ာေရးျခင္းအမႈကိစၥပ်က္ျပယ္ျပီး ရလဒ္ဟာ ကဗ်ာမျဖစ္ ၊ တျဖစ္မဟုတ္ရင္ ကဗ်ာလံုး၀မဟုတ္တာမ်ိဳးျဖစ္သြားမွာ မလြဲပါဘူး။
ဒီကဗ်ာရဲ႕ endo – skeleton အတြင္း(အ႐ိုး) တည္ေဆာက္မႈ(၀ါ) texture ကိုေလ့လာရင္ စကားလံုး/စကားစုေတြရဲ႕ အနက္နဲ႔ ဂယက္ ေတြတြဲခ်ိတ္ထားမႈကိုေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း Alvin က အနက္နီးစပ္မႈနဲ႔ အနက္ဆန္႔က်င္မႈတို႕ကို ပါးနပ္စြာသံုးထားတာေတြ႔ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ `ေန´ ၊ `ေကာင္းကင္´၊ `သစ္ပင္´ ၊ `ပ်ံလႊား´ ၊ `ဆင္´ဆိုတဲ့ သဘာ၀ေလာက/သတၱေလာကကို ညႊန္းတဲ့စကားလံုး ေတြ။ `ကား´၊ `အရာ၀တၳဳ´၊ `လဘက္ရည္´ဆိုတဲ့လူလုပ္ man – made ပစၥည္းေတြ။ `ယံုၾကည္ကိုးကြယ္´၊`ဘာသာေရး´၊ `ေကာင္း ျမတ္မႈ´ဆိုတဲ့ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈဆိုင္ရာ ဆက္စပ္အနက္ေတြ။ `ဘာသာစကား´၊ `စကား´၊ `. . . တဲ့´၊ `၀င္ရွင္းျပ´၊ `တိတ္ဆိတ္´ ဆိုတဲ့ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ ဆက္စပ္အနက္ေတြ ။ `သိျခင္း ၊ `ရည္ရြယ္´ ဆိုတဲ့ စိတ္ရဲ႕ အလုပ္ေတြ။ ဒီေနရာမွာ `ေကာင္းကင္´ဆိုတဲ့ စကား လံုတစ္လံုးတည္းမွာပဲ ambiguity အနက္ခြမႈကိုျမင္ရပါတယ္။ သဘာ၀ေကာင္းကင္ကိုေျပာတာျဖစ္သလို ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈ အရ `ေကာင္းကင္ႏိုင္ငံေတာ္´၊ `ေကာင္းကင္ဘံု´၊ heaven/paradise ဆိုတဲ့ အနက္ကိုလည္း လႈံ႕ေဆာ္ပါတယ္။ `မ်ဥ္းေၾကာင္း´နဲ႔ `တန္းစီ´ မွာ လားရာ/ေရြ႕လ်ားမႈသေဘာေတြေတြ႔ရပါတယ္။
ဆန္႔က်င္ဘက္ (၀ါ)အနက္နီးစပ္မႈမဟုတ္တဲ့ တြဲလံုးေတြကို ထုတ္ျပရရင္ `အ၀ိုင္း´နဲ႔ `မ်ဥ္းေျဖာင့္´၊ `ေကာင္းကင္´နဲ႔ `တန္းစီ´ ၊ `ဘာ သာေရးကိစၥ´နဲ႔ သဘာ၀တရား/သတၱေလာကျဖစ္တဲ့ `သစ္ပင္´၊ `ပ်ံလႊား´နဲ႔ `မိတ္လိုက္´၊ `ရွိတယ္´အဆုိ၀ါက်နဲ႔ `ဟင့္အင္း´ အျငင္း ၀ါက် ၊ `မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္´နဲ႔ `မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး´။ ဆိုတဲ့ contradiction ေရွ႕ေနာက္မညီမႈ။
ဒီကဗ်ာရဲ႕ အတိုင္အေဖါက္အေၾကာင္းေျပာရရင္ အတိုင္အျဖစ္ေထာင္ထားတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ေဖၚထုတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ျမင္တာကအေၾကာင္းၾကီး ၅ ေၾကာင္း ၊ သဘာ၀/သတၱ၊ လူလုပ္ေလာက ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး ၊ ဘာသာေရး/ယံုၾကည္မႈ ၊ နဲ႔ ဘာသာစကား – သိမႈ ဆက္သြယ္မႈတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ၅ ခ်က္ကိုအတိုင္ထားျပီး ပတ္သက္ရာေတြ(၀ါ) ပတ္သက္ဖြယ္အျဖစ္ဆက္စပ္ႏိုင္ေျခ association ေတြျဖစ္လာေစဖို႔ ယက္ရွယ္ေဖါက္ရတာေတြ။ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အတိုင္နဲ႔ အေဖါက္သေဘာ။ အဲဒီကေန ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အဆင္ဒီဇိုင္း design ထြက္လာတာျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ စိတ္/အသိ/အေတြး/ခံစားမႈတို႔ရဲ႕ တြယ္ဆက္ခ်ိတ္တြဲမႈ။ ဒါကို ဘာသာစကားတတ္ကၽြမ္းစြာ သံုးစြဲမႈနဲ႔ တြဲလိုက္ရင္ Form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈကို Construct တည္ေဆာက္ယူလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအလြယ္တကူသာေျပရတာ ၊ အေသး စိပ္အပိုင္းတစ္ပိုင္းစီမွာ သမာၻ(၀ါ) တတ္သိကၽြမ္းက်င္မႈဆိုတာ တကယ္တကယ္ပါရွိပါတယ္။ မယံုရင္ ကိုယ္တိုင္ေရးၾကည့္ပါ။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ကဗ်ာလိုဖတ္တတ္မွ ရသ(အရသာ)ေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ `ကဗ်ာဆိုတာဘာ . . .´ `ကဗ်ာမွာ ဘာေတြပါရမယ္´၊ `ကဗ်ာဟာ ဘာ အေၾကာင္းအရာကို ဦးတည္ရမယ္´စတဲ့ အစြဲအလမ္းေတြ ဖတ္သူတိုင္းမွာရွိသလို ေရးသူတိုင္းမွာလည္းရွိပါတယ္။ အေ၀းေျပးဂိတ္မွာ ရပ္ထားတဲ့ ယာဥ္တိုင္းကို မိမိၾကိဳက္ရာတက္စီးလို႔မရပါဘူး။ မိမိသြားလိုတဲ့ ခရီးကိုသြားျပီး မိမိခရီးကို သယ္ေဆာင္မယ့္ ယာဥ္ကိုသိဖို႔လိုပါ တယ္။ လိုရာခရီးမေရာက္ရင္ ယာဥ္မွားစီးလို႔ပဲျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ လမ္းေၾကာင္း(၀ါ) ခရီးစဥ္မွားလို႔မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္မေရာက္ဖူးတဲ့ ခရီးစဥ္ ကိုသြားရမယ္ဆိုရင္လည္း သိမႈ/သိစိတ္ထဲမွာ ခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ရာ အေတြ႔ ၊ အျမင္ ၊ အေတြး ၊ ခံစားမႈတို႔ကို တည္ေဆာက္သြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသလိုပဲ ၊ ကဗ်ာဖတ္ရာမွာ မဖတ္ခင္သတိ ၊ ဖတ္စဥ္သတိ ၊ ဖတ္ျပီး သတိထားရင္ မိမိရဲ႕ ကဗ်ာဖတ္ျခင္း အသိ/အတတ္ ပညာတည္ေဆာက္မႈကို မ်ားစြာအက်ိဳးေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆိုတဲ့ ဂိတ္မွာလည္း ခရီးစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ ယာဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကပါတယ္။ လမ္း တူမွ လူခ်င္းေတြ႔ႏိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ လမ္းမတူလည္း လူခ်င္းေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ လမ္းကို သိဖို႔လည္း အေရးၾကီးတာေပါ့။
အႏုပညာဆိုတာ လြယ္လြယ္သေဘာထားသူအတြက္ လြယ္လြယ္ေျပာလို႔ရေပမယ့္ နက္နက္႐ိႈင္း႐ႈိင္းသေဘာထားသူအတြက္ ေျပာရခက္ တဲ့အထိ ေလးနက္မႈရွိပါတယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ေရးလိုသူ (၀ါ) ကဗ်ာဆရာျဖစ္ခ်င္သူရဲ႕ စိတ္နဲ႔ အႏုပညာတစ္ရပ္အျဖစ္ ကဗ်ာေပၚေလးေလး နက္နက္သေဘာထား ဖန္တီးျပဳလုပ္တည္ေဆာက္သူရဲ႕ စိတ္ဟာ မ်ားစြာမွ ကြာျခားပါလိမ့္မယ္။ ကဗ်ာေရးတိုင္းကဗ်ာဆရာမျဖစ္သလို ကဗ်ာဆရာတိုင္းဟာလည္း အႏုပညာရွင္မျဖစ္ပါဘူး။ ဥပမာေတြဟာ ကမာၻမွာေရာ ၊ ဒီအရပ္ေဒသေလးမွာေရာ ဒုနဲ႔ ေဒးပါပဲ။ ကဗ်ာ/၀တၳဳ ဆရာၾကီး ၀လာဒီမီယာ နာဗိုေကာ့္ဗ္ စကားကို အမွတ္ရမိပါတယ္ ၊ အႏုပညာမွာ ဂိုဏ္းေတြရွိတယ္ဆိုရင္ တကယ္ေတာ့ ဂိုဏ္းတစ္ဂိုဏ္း တည္းရွိပါတယ္ ၊ အဲဒါဟာ genius ပါရမီရွင္တို႔ရဲ႕ လူမ်ိဳးမေရြး ၊ လိင္မေရြး ၊ ဘာသာမေရြး ၊ တစ္ခုတည္းေသာ ဂိုဏ္းပဲျဖစ္ပါသတဲ့။
အထက္ပါကဗ်ာေလးကို Alvin က အမည္ေပးမထားသလို ကၽြန္ေတာ္လည္း အမည္တစ္ခုခု မတပ္ခ်င္ပါဘူး။ သူ႔ဖါသာသူ free လြတ္လပ္ ေနတဲ့ သေဘာရဲ႕ အလွကို ခ်စ္လို႔ပါပဲ။ ။
ေဇယ်ာလင္း
လြတ္လပ္ေရးေန႔ ၂၀၁၄
မွတ္ခ်က္။ ။ Thank you, Alvin, for your poem and the inspiration I got from it.