ေမး 1 လန္ဒန္ပါနက္ဆပ္စ္ကဗ်ာပြဲေတာ္ကို ဆရာတက္ေရာက္ခဲ့တယ္လို႔သိရပါတယ္။ အဲဒီပြဲေတာ္အေၾကာင္း အရင္ေျပာျပပါဦး ဆရာ။
ေျဖ။ ဒီလန္ဒန္ပါနက္ဆပ္စ္ကဗ်ာပြဲေတာ္ကေတာ့ Poetry Parnassus ျဖစ္ပါတယ္။ ယူေကမွာ စီစဥ္က်င္းပတဲ့ ကဗ်ာပြဲေတာ္ေတြထဲမွာ ဒီပြဲေတာ္ဟာ အၾကီးမားဆံုးနဲ႔ အထူးျခားဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာပြဲေတာ္ဆိုေပမယ့္ ကဗ်ာဆရာ ၊ ဆရာမေတြတင္မဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံတကာက ထိပ္တန္းပြဲေတာ္က်င္းပေရးဒါ႐ိုက္တာေတြ ၊ အႏုပညာ အစီအစဥ္ျပဳလုပ္တင္ဆက္သူေတြ ၊ ဘာသာျပန္ ဆရာ/ဆရာမေတြ ၊ စာေပအႏုပညာရပ္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္ေတြ ၊ အသိပညာရွင္ေတြ ၊ အသိပညာဗဟုသုတျဖန္႔ျဖဴးသူေတြ ၊ စာအုပ္ထုတ္ေ၀သူေတြ ၊ စာအုပ္တိုက္ပိုင္ရွင္ေတြနဲ႔ အယ္ဒီတာေတြလည္းတက္ေရာက္ၾကတဲ့ပြဲေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ အထူးျခားဆံုးလည္းဆိုေတာ့ ကမာၻမွာ အိုလံပစ္အားကစားပြဲေတာ္ဆင္ႏႊဲခဲ့တာၾကာျပီျဖစ္ေပမယ့္ ကဗ်ာပြဲေတာ္ႏွင့္တြဲခ်ိတ္တာ ကမာၻမွာ ဒါဟာ ပထမဆံုးပါပဲ။ ေနာက္ဆံုးလည္းျဖစ္သြားႏိုင္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ဒီႏွစ္လန္ဒန္ အိုလံပစ္ပြဲေတာ္ျပီးသြားလို႔ ေနာက္က်င္းပတဲ့ ႏိုင္ငံေတြဟာ အခုလို ကဗ်ာပြဲေတာ္ပါ ပူးတြဲက်င္းပခ်င္မွ က်င္းပၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီပြဲရဲ႕ နာမည္ကို အၾကံေပးတာကေတာ့ ျဗိတိသွ်ေရွ႕တန္းကဗ်ာဆရာတစ္ဦးျဖစ္သူဆိုင္မြန္အာမီေတ့ဂ်္ Simon Armitage ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပြဲေတာ္က်င္းပမယ့္ Southbank Centre မွာသူဟာ poet – in – residence ဧည့္ကဗ်ာဆရာအျဖစ္ေရာက္ရွိ ေနထိုင္တုန္း ဒီကဗ်ာပြဲေတာ္ၾကီးက်င္းပဖို႔ ျဗိတိသွ်ေကာင္စီနဲ႔ ျဗိတိသွ်အႏုပညာရပ္မ်ားေကာင္စီကို အၾကံျပဳပါတယ္။ အဲဒီ အၾကံကို လက္ခံအတည္ျပဳလိုက္ေတာ့ သူေတာင္အံ့ဩသြားရတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ဒီပြဲေတာ္ကို ပါနက္ဆပ္စ္လို႔ ေခၚရျခင္း အေၾကာင္းဟာ ဂရိဒ႑ာရီမွာ ပါနက္ဆပ္စ္ဟာ ကဗ်ာနတ္ျဖစ္တဲ့ အပိုလို Apollo နဲ႔ ကဗ်ာစ်ာန္၀င္စားဖို႔ ျမဴဆနတ္သမီး Muse ေတြေနထိုင္တဲ့ ေတာင္ရဲ႕ အမည္ျဖစ္ပါတယ္။ `ကဗ်ာနတ္ရဲ႕ ေတာင္ေပၚပြဲေတာ္´ေပါ့ဗ်ာ။ အိုလံပစ္အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံေတြဆီက ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမတစ္ဦးစီဖိတ္ၾကားဖို႔ စီစဥ္ပါတယ္။ ပြဲေတာ္ဟာ ၾကီးမားတဲ့အတြက္ ေငြေၾကးအင္အားေတာ္ေတာ္ခိုင္ဖို႔လိုမွာ မလြဲပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္သိသေလာက္ကေတာ့ ဒီပြဲေတာ္ကို က်င္းပဖို႔ စရိတ္ထည့္၀င္သူေတြ Partners and Supporters ထဲမွာ ကိုးရီးယား ယဥ္ေက်းမႈ ႒ာန ၊ ကိုးရီးယားယဥ္ေက်းမႈ ၊ အားကစား ၊နဲ႔ ႏိုင္ငံျခားခရီးသြားလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ၀န္ၾကီး႒ာန ၊ ႏ်ဴးဇီလန္ အႏုပညာရပ္မ်ားေကာင္စီ ၊ ဩစေၾတးလ် အႏုပညာရပ္မ်ားေကာင္စီ ၊ ဒါအီ၀ါ အဂၤလိပ္ – ဂ်ပန္ေဖါင္ေဒးရွင္း ၊ ျဗိတိသွ် ေကာင္စီ။ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ ယူေက ၊ ဩစေၾတးလ် ၊ ဩစၾတီးယား ၊ ခ်က္ ၊ အိုင္ယာလန္ ၊ ေဟာ္လန္ ၊ ကိုလံဘီယာ ၊ နယ္သာလန္ ၊ အက္စ္တိုးနီးယား ၊ လီသူေအးနီးယား ၊ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာ ၊ ပိုလန္တို႔ပါရွိၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏိုင္ငံတကာ စာအုပ္ ထုတ္ေ၀ေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြ ၊ ကဗ်ာဂ်ာနယ္ ၊ မဂၢဇင္းေတြရဲ႕ အေထာက္အပံ့ေတြလည္းရရွိပါတယ္။
ပါနက္ဆပ္စ္ပြဲေတာ္ကို လန္ဒန္ျမိဳ႕ ၊ သဲမ္စ္ျမစ္ကမ္းနံေဘးက Southbank Centre မွာ ၂၆ ဇြန္ ´၁၂ ကေန ၁ ဇူလိုင္ ´၁၂ အထိ ၆ရက္တိတိက်င္းပခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပြဲေတာ္ရဲ႕ အခမ္းအနားေတြကို သီးျခားေခါင္းစဥ္ေတြနဲ႔ ထုတ္ျပရရင္ စုစုေပါင္း ၁၄မ်ိဳးရွိပါတယ္။ World Poetry Summit (WPS) ကမာၻ႕ကဗ်ာထိပ္သီးပြဲေတာ္အပါအ၀င္ ပါနက္ဆပ္စ္ေခါင္းစဥ္ ေအာက္မွာက်င္းပတဲ့ အခမ္းအနားေတြ ၊ Round Table ဆိုတဲ့ စားပြဲ၀ိုင္းေဆြးေႏြးပြဲေတြ ၊ International Poetry Fair (IPF) ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာပြဲေတာ္အခမ္းအနားေတြ ၊ Book Launch (BL) ကဗ်ာစာအုပ္၊ ကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္ထုတ္ေ၀ဖြင့္လွစ္ပြဲေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာထိပ္တန္းကဗ်ာ မဂၢဇင္းေတြနဲ႔ မိတ္ဆက္ပြဲေတြ ၊ Anniversary Celebrations ဆိုတဲ့ ဘယ္ႏွၾကိမ္ ၊ ဘယ္ႏွႏွစ္ ေျမာက္အထိမ္းအမွတ္ပြဲအခမ္းအနားေတြ ၊ Rain of Poems ေကာင္းကင္ကေန ရဟတ္ယာဥ္နဲ႔ ၾကဲခ်တဲ့ ကဗ်ာေထာင္ေသာင္း ခ်ီရွိတဲ့ `ကဗ်ာမိုးရြာသြန္းျခင္း´ အစီအစဥ္ ၊ Regional Events ဆိုတဲ့ ကမာၻအရပ္အသီးသီးက ကဗ်ာပြဲအခမ္းအနားေတြ ၊ PEN စာေရးဆရာအသင္းၾကီး စီစဥ္တင္ဆက္တဲ့ ေခါင္းစဥ္ေအာက္ကအခမ္းအနားေတြ ၊ Workshop အခမ္းအနားေတြအျပင္ Environment ပတ္၀န္းက်င္ထိမ္းသိမ္းေရး ၊ Youth လူငယ္ ၊ Children ကေလးသူငယ္ ၊Women အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ Translation ဘာသာျပန္ဆိုတဲ့ သီးျခားေခါင္းစဥ္ေတြေအာက္မွာ က်င္းပတဲ့ အခမ္းအနားေတြလည္းရွိပါတယ္။ ခက္တာက အဲဒီအခမ္းအနား ေတြဟာ တစ္ၾကိမ္တည္း တစ္ျပိဳင္တည္းျပဳလုပ္ၾကတာဆိုေတာ့ အခမ္းအနားတစ္ခုသြားတက္ရင္အျခားအခမ္းအနား ၄ – ၅ခုေလာက္ တက္လို႔မရေတာ့ပဲ လြတ္သြားရပါတယ္။ အဲဒါကို ကၽြန္ေတာ္သိပ္ႏွေမ်ာတာပဲ။
ကၽြန္ေတာ္တက္ခဲ့တဲ့ အခမ္းအနားေတြကေတာ့ အဂၤေန႔ ၂၆ ဇြန္မွာ WPS ေအာက္က Tradition vs Innovation ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲနဲ႔ ပါနက္ဆပ္စ္ပြဲေတာ္ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားကဗ်ာရြတ္ပြဲတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခမ္းအနားမွာ ထူးထူးျခားျခား ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမ ၄ဦးပဲ ပါရွိပါတယ္။ ပါနက္ဆပ္စ္အၾကံေပးသူ ျဗိတိသွ်ကဗ်ာဆရာ ဆိုင္မြန္ အာမီေတ့ဂ်္ ၊ အက္စ္တိုး နီးယားက ကဗ်ာဆရာမ ခရစၥတီးနား အီဟင္န္ ၊ စကၤာပူက ကဗ်ာဆရာ အယ္လ္ဗင္န္ ပဲင္ နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ပါနက္ဆပ္စ္ကဗ်ာပြဲေတာ္ၾကီး တစ္ခုလံုးကို ဒီ ၄ ေယာက္က ကဗ်ာေတြရြတ္ျပီး ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္ ။ ဗုဒၶဟူးေန႔ ၂၇ ဇြန္မွာ Bones Will Crow: 15 Contemporary Burmese Poets ျမန္မာ – အဂၤလိပ္ကဗ်ာစာအုပ္မွာ ကိုကိုသက္နဲ႔ ပူးတြဲ ဘာသာျပန္သူျဗိတိသွ်ကဗ်ာဆရာ/အယ္ဒီတာ James Byrne ရဲ႕ The Wolf ကဗ်ာမဂၢဇင္းရဲ႕ ၁၀ ႏွစ္ေျမာက္ အခမ္းအနား မွာJames ေရြးခ်ယ္တဲ့ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမ ၆ ဦးထဲက ကၽြန္ေတာ္ပါကဗ်ာေတြရြတ္ခဲ့ပါတယ္။ မနက္ပိုင္းမွာ PEN စာေရး ဆရာအသင္းၾကီးရဲ႕ ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားတက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ၾကာသပေတးေန႔ ၂၈ ဇြန္မွာ Poetry Karaoke ဆိုတဲ့ အခမ္း အနားတက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္ဘာသာျပန္ခဲ့တဲ့ ဂၽြန္အက္ရွဘရီရဲ႕ ကဗ်ာကို ျမန္မာလိုရြတ္ခဲ့ပါတယ္။ Southbank Centre Library ကဗ်ာစာအုပ္ေတြပဲ ထားရွိတဲ့ စာၾကည့္တိုက္မွာ ပါနက္ဆပ္စ္ပြဲေတာ္မွတ္တမ္းတင္အေနနဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာတစ္ပုဒ္(ဆလိုက္႐ိႈး/slide Show) ကို အထူးျပဳလုပ္ထားတဲ့ စကၠဴေပၚ ကၽြန္ေတာ့္လက္ေရးနဲ႔ ျမန္မာလို ေရးသားျပီး အဲဒီကဗ်ာကိုပဲ အသံသြင္းရြတ္ဖတ္ေနတာကို ဗီဒီယို႐ိုက္မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါတယ္။ ေသာၾကာေန႔ ၂၉ ဇြန္မနက္မွာ အီရန္ကဗ်ာဆရာမ မီမီခါလ္ဗတီၱရဲ႕ Advanced Creative Writing Workshop မွာတက္ေရာက္ပါ၀င္ေဆြးေႏြးေရးသား ေျပာဆိုခဲ့ပါ တယ္။ ညေနမွာ Maintenant အြန္လိုင္းကဗ်ာမဂၢဇင္းအယ္ဒီတာ စတီဗင္ ေဖါင္လာရဲ႕ Celebrating the Experimental & Avant Garde အခမ္းအနားတက္ခဲ့ပါ တယ္။ စေနေန႔ ၃၀ဇြန္မွာ Bones Will Crow စာအုပ္ဖြင့္ပြဲအတြက္ ထုတ္ေ၀သူ Arc Publications ရဲ႕ အခမ္းအနားမွာ ကၽြန္ေတာ္ကဗ်ာရြတ္ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ လြတ္သြားတဲ့ အခမ္း အနား အစီအစဥ္တစ္ခုကေတာ့ Day of World Poetry on the World Service ဆိုတဲ့ BBC ရဲ႕ အသံလႊင့္အစီအစဥ္ျဖစ္ပါ တယ္။ အဲဒီအသံလႊင့္အစီအစဥ္မွာ ထိုင္၀မ္ ၊ ဘရာဇီးလ္ ၊ ဗီယက္နမ္ ၊ ဆိုမာလီးယားက ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးစီနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ပါ ပါ၀င္ဖို႔ အားလံုးစီစဥ္ထားျပီးျဖစ္ေပမယ့္ အဲဒီ BBC ႒ာနကို ကၽြန္ေတာ္လည္းမသြားတတ္ ၊ သူတို႔လည္း လာမၾကိဳ ၊ သြားေရး လာေရးဘယ္သူမွ မေဆာင္ရြက္ေပးၾကတဲ့အတြက္ အဲဒီအစီအစဥ္မွာ ကၽြန္ေတာ္မပါလိုက္ရပါဘူး။ တနဂၤေႏြ ၁ ဇူလိုင္မွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္မိသားစုေဆြမ်ိဳးကိစၥတစ္ခုေၾကာင့္ ဘယ္အခမ္းအနား အစီအစဥ္မွ မတက္ျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ အျခားအခမ္းအနားပြဲေတြမွာ လည္း ကၽြန္ေတာ္အခ်ိန္ရွိရင္ရွိသလို ၾကိဳ႕ၾကားၾကိဳ႕ၾကား၀င္ေရာက္နားေထာင္ၾကည့္႐ႈခဲ့တာေတြလည္းရွိပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္ ေလးျဖစ္ခဲ့တာကေတာ့ အဲဒီမွာ ေတြ႕ဆံုရင္းႏွီးခြင့္ရခဲ့တဲ့ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြနဲ႔ပဲ ေဆးလိပ္ထြက္ေသာက္ရင္း ၊ ေကာ္ဖီ ထြက္ေသာက္ရင္းနဲ႔ပဲ စကားလက္ဆံုက်ၾကျပီး အခမ္းအနားအစီအစဥ္ေတြ မတက္ျဖစ္ေတာ့တာပါပဲ။ အစီအစဥ္ေတြကေတာ့ တစ္ေန႔လံုးပါပဲ။ မနက္ ၉း၀၀ကေန ည ၁၀း၀၀နာရီ အထိပါပဲ။ အကယ္၍သာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ျမန္မာကဗ်ာဆရာ/ဆရာမ ၅ ေယာက္ေလာက္တက္ခြင့္ရခဲ့ရင္အခမ္းအနား အစီအစဥ္ေတြခြဲတက္ၾကျပီး အားလံုးျပန္စုလိုက္ရင္အခ်က္အလက္ဗဟုသုတ ေတြ ဒီထက္မကရၾကမွာပါပဲ။
London Southbank Centre မွာ က်င္းပတဲ့ Poetry Parnassus ပြဲျပီးသြားေတာ့ Ledbury ျမိဳ႕မွာက်င္းပတဲ့ Ledbury Literature Festival (စေန – တနဂၤေႏြ ၇ – ၈ ဇူလိုင္) နဲ႔ Hebden Bridge ျမိဳ႕မွာက်င္းပတဲ့ ပြဲေတာ္ (တနဂၤေႏြေန႔ ၈ ဇူလိုင္) ေတြကိုပါတက္ေရာက္ခဲ့ျပီး ကဗ်ာေတြ ကၽြန္ေတာ္ရြတ္ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။
ေမး 2 ဟုတ္ကဲ့။ ဆရာ႔ကိုမွ ဘာျဖစ္လို႔ ဖိတ္ေခၚရတာပါလဲ။ ဖိတ္ေခၚတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကိုလည္း သိခ်င္ပါတယ္။
ေျဖ။ အဲ.. အဲဒီေမးခြန္းက ေျဖရခက္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္တိတိက်က်မသိရလို႔ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ သိသေလာက္ေျပာရရင္ေတာ့ မႏွစ္ကတည္းက Bones Will Crow လုပ္ေနတုန္းက James နဲ႔ကၽြန္ေတာ္ အီးေမးလ္ပံုမွန္ အဆက္အသြယ္ရွိပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ဖြင့္ပြဲလုပ္ရင္ လာႏိုင္မလားလို႔ ကၽြန္ေတာ့္ကိုတစ္ခါေမးဘူးပါတယ္။ စ စ ခ်င္းေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္လာဖို႔ခက္တယ္လို႔ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဒီမွာ ကၽြန္ေတာ့္အလုပ္ေတြကလည္းရွိေနေတာ့ ဒီအတိုင္းထားပစ္ ခဲ့ဖို႔မလြယ္တဲ့ကိစၥေပါ့။ သူကေတာ့လာျဖစ္ဖို႔တိုက္တြန္းပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ထုတ္ေ၀တဲ့ publisher ေတြကလည္းလာေစခ်င္ တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ အဲဒီမွာ လန္ဒန္မွာ ပါနက္ဆပ္စ္ ကမာၻ႕ကဗ်ာပြဲေတာ္ၾကီးလည္းက်င္းပစရာရွိျပီး အိုလံပစ္အားကစား အဖြဲ႕အ၀င္ႏိုင္ငံအသီးသီးက ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမတစ္ဦးစီဖိတ္ၾကားဖို႔ အစီအစဥ္ရွိေၾကာင္းလည္းသိရပါတယ္။ ဘယ္သူေတြ ဖိတ္ၾကားမလဲဆိုေတာ့သူတို႔ ႏိုင္ငံအသီးသီးမွာ ကဗ်ာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ထင္ရွားသူလည္းျဖစ္ ၊ ႏိုင္ငံတကာမွာဘာသာျပန္ကဗ်ာ စာအုပ္ထုတ္ေ၀ထားၾကလို႔ ႏိုင္ငံတကာကလည္းသိၾကသူေတြျဖစ္တယ္လို႔သိရပါတယ္။ ျပည္တြင္းျပည္ပနာမည္ရ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ေပါ့။ ဒီစာအုပ္မထြက္ခင္ကတည္းက ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာအခ်ိဳ႕ကို ကိုကိုသက္နဲ႔ James တို႔က အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ျပီး ကဗ်ာ ဂ်ာနယ္ ၊ မဂၢဇင္းေတြမွာ ေဖၚျပခံခဲ့ရတာေတြရွိပါတယ္။ ဒတ္ခ်္ဘာသာစကားနဲ႔လည္း ဘာသာျပန္ထားတာရွိတယ္လို႔သိရပါ တယ္။ ျပီးေတာ့ ၊ နီးစပ္ရာ အျခားပုဂၢိဳလ္ေတြကိုလည္းေမးျမန္းစံုစမ္းအၾကံေတာင္းတာေတြလည္းရွိပါတယ္။ ဥပမာ ၊ ဆရာ ေမာင္သာႏိုး ၊ ကိုထိန္လင္း ၊ ဗစ္ကီဘိုးမင္းန္ ၊ စသည္တို႔ေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္လန္ဒန္ေရာက္သြားျပီးအျခားတိုင္းျပည္ေတြက ကဗ်ာ ဆရာ/ဆရာမေတြနဲ႔ ေတြ႕ရေတာ့သူတို႔ကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္ေမးပါတယ္။ ဒီပြဲကို ဘယ္လိုတက္ေရာက္ျဖစ္သလဲေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ publisher ေတြအသီးသီးရဲ႕ ဖိတ္ၾကားမႈနဲ႔ ေရာက္လာတာလုိ႔သိရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၊ ကၽြန္ေတာ္သြားေရာက္ခြင့္ရခဲ့တာဟာ Bones Will Crow စာအုပ္ေၾကာင့္နဲ႔ အဲဒီစာအုပ္ရဲ႕ publisher ေတြျဖစ္တဲ့ Arc Publications က Tony Ward နဲ႔ Angela Jarman တို႔ေၾကာင့္လို႔ပဲထင္ပါတယ္။ လန္ဒန္ပါနက္ဆပ္စ္ပြဲအျပီး Tony နဲ႔ Angela တို႔ေနထိုင္ရာ ျမိဳ႕ေလးျဖစ္တဲ့ Hebden Bridge မွာ က်င္းပတဲ့ ကဗ်ာပြဲေတာ္မွာလည္းတက္ေရာက္ ကဗ်ာရြတ္ဖို႔သူတို႔ပဲ ဖိတ္ၾကားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ကၽြန္ေတာ္ သိတဲ့ တစ္ေယာက္ကေတာ့ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ Alvin Pang ။ သူ႔ကိုလည္းဒီျမိဳ႕ေလးမွာ ကဗ်ာရြတ္ဖို႔ ဖိတ္ၾကားတာဟာ သူ႕ ကဗ်ာစာအုပ္ကို Tony နဲ႔ Angela တို႕ကထုတ္ေပးလို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဒီေလာက္ပဲသိပါတယ္။
ေမး 3 အင္တာနက္မွာ ဆရာေမာင္ေခ်ာႏြယ္ရဲ႕ ကဗ်ာကို အဂၤလိပ္လိုရြတ္တာ ေတြ႕ျမင္နားဆင္လိုက္ရပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းေလးလည္းေျပာျပပါဦး။
ေျဖ။ ေဩာ္အဲဒါၾကည့္ျပီးျပီလား။ ကၽြန္ေတာ္ေတာင္မၾကည့္ရေသးဘူး။ ကိုထိန္လင္းရဲ႕ www.kaungkin.com ကထင္တယ္။ အဲဒါက ဒီလိုဗ်။ အဲဒီပြဲအခမ္းအနားေတြမွာ ဓါတ္ပံု/ဗီဒီယို႐ိုက္ခြင့္မရွိ ၊ အသံသြင္းခြင့္မရွိပါဘူး။ ပြဲအစမွာတင္ အဲဒါေတြမလုပ္ဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံတားတာရွိေတာ့မလုပ္ၾကပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ေတာ့ အဲဒါကၽြန္ေတာ္ဆံုး႐ႈံးတာပဲ။ အခုကၽြန္ေတာ့္ဒိုင္ယာရီထဲ မွတ္ထားတဲ့မွတ္စုေတြပဲရွိတယ္။ ထားပါေတာ့။ ဒါေပမယ့္ ၊ အဲဒီကိုေခ်ာကဗ်ာရြတ္တဲ့အခမ္းအနားက James ရဲ႕ The Wolf Magazine ရဲ႕ ၁၀ႏွစ္ေျမာက္အခမ္းအနားပြဲျဖစ္ပါတယ္။ James ရဲ႕ ပြဲေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီမွာ James နဲ႔ ကိုထိန္လင္းတို႔ကလည္း ခင္မင္ရင္းႏွီးျပီးသားဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ရြတ္တာကို ဗီဒီယို႐ိုက္ခြင့္ရလိုက္တာပဲလို႔ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကို အဲသလို ဗီဒီယို ႐ိုက္မယ္လို႔လည္းၾကိဳေျပာမထားပါဘူး။ ရြတ္ဖို႔စင္ေပၚတက္လိုက္မွ အဲဒီ ဗီဒီယိုကင္မရာၾကီးနဲ႔ ပက္ပင္းတိုးမိလိုက္ရတာပါ။ ကိုေခ်ာကဗ်ာရြတ္ဖို႔ေျပာတာကေတာ့ ကိုကိုသက္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ Bones Will Crow မွာ ေဖၚျပပါရွိတဲ့ ကိုကိုသက္နဲ႔ James တို႔ဘာသာျပန္ထားတဲ့ `လူၾကိဳက္နည္းတဲ့ေကာင္´ `Unpopular Chap´ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီကဗ်ာကို အဂၤလိပ္လိုမရြတ္ခင္ ကိုေခ်ာအေၾကာင္းနဲ႔ သူတို႔ေခတ္က ကဗ်ာေနာက္ခံအေၾကာင္းနည္းနည္းပါးပါးေျပာျပျပီးမွ ရြတ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ပရိသတ္ ေတာ္ေတာ္ ၾကိဳက္ၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႐ုရွကဗ်ာဆရာ အီလ်ာ ကာမင္းန္စကီး။ ပရိသတ္ေတြရဲ႕ ေနာက္ဆံုးမွာ မတ္တတ္ ရပ္ျပီး နားေထာင္ေနသူပါ။ သူ႕အေၾကာင္းဘာေၾကာင့္ထည့္ေျပာရသလဲဆိုေတာ့ သူဟာ ငယ္ကတည္းက အၾကားအာ႐ံုဆံုး႐ံႈး ခဲ့ရသူပါ။ နားမၾကားရေတာ့ သူက ႏႈတ္ခမ္းလႈပ္တာကို lip – read ဖတ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ရြတ္ဖတ္တာကို သူက ကၽြန္ေတာ့္ ႏႈတ္ခမ္းအလႈပ္ကို ၾကည့္ျပီးနားေထာင္တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ သူက လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ျပီး အရမ္းၾကိဳက္တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ very powerful လို႔ေျပာပါတယ္။
ေမး 4 ဆရာအဲဒီမွာ ရြတ္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာေတြဟာ ဆရာ့ကဗ်ာေတြပဲလား။
ေျဖ။ မဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္ကိုဖိတ္တဲ့ပြဲေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ့္ကိုယ္ကၽြန္ေတာ္ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာကို ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ သေဘာထားျပီး ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာေတြအျပင္ အျခားေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာေတြကိုလည္း ျမည္းစမ္းေစခ်င္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ကိုမိုးေ၀းရဲ႕ `ဗူဗူ ဇီလာ´ ၊ ကိုခင္ေအာင္ေအးရဲ`မေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းအရင္းက်မ္း´ ၊ အိျႏၵာရဲ႕ `လီလီ´ ၊ နဲ႔ ပန္ဒိုရာရဲ႕ `ျမိဳ႕ျပသူေလး နဲ႔ တစ္ညေန´ တို႔ကို ျမန္မာ – အဂၤလိပ္ ၂ဘာသာနဲ႔ ဖတ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာရဲ႕ အျခား voice ေတြ ဘယ္လို ရွိၾကလဲလို႔ သိေစခ်င္တဲ့ သေဘာပါ။ အဲဒီကဗ်ာေတြကိုလည္း ပရိသတ္အထူးၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကပါတယ္။
ေမး 5 အဲဒီကဗ်ာပြဲေတာ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကိုယ္ပိုင္အျမင္ေလးေျပာျပပါဦး ၊ ဆရာ။
ေျဖ။ အရွင္းဆံုးေျပာရရင္ေတာ့ ကဗ်ာမ်က္စိအေတာ္ပြင့္ခဲ့ျပီး ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာအေတြ႕အၾကံဳအေတာ္ရခဲ့တာေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီမွာ ကဗ်ာဂိုဏ္း ၊ ကဗ်ာ၀ါဒ ၊ ကဗ်ာေဗဒေတြအေၾကာင္းေျပာတာထက္ ရြတ္ၾကတဲ့ ကဗ်ာေတြရဲ႕ ေနာက္ခံအေၾကာင္းကိုပဲ အက်ဥ္း ေျပာျပီး ကဗ်ာေတြရြတ္ခဲ့ၾကတာပါပဲ။ အဲဒီေနာက္ခံဆိုတာကလည္း ကဗ်ာ၀ါဒ ၊ ကဗ်ာေဗဒထက္ အဆိုပါကဗ်ာေရးျဖစ္ေစတဲ့ ေနာက္ခံအျဖစ္အပ်က္ေလးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာရြတ္ဖို႔လာၾကတဲ့အတြက္ ကဗ်ာရြတ္တဲ့ ကိစၥပဲလုပ္သြားၾကတာလည္းျဖစ္ပါ တယ္။ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမ တစ္ဦးစီကိုလည္း မိနစ္ ၂၀ေလာက္ပဲေပးတဲ့အတြက္ ဘာမွရွည္ရွည္ေ၀းေ၀းမေျပာၾကပဲ တစ္ေယာက္ကို ကဗ်ာ ၃ ပုဒ္ေလာက္စီရြတ္သြားၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ‘Tradition and Innovation’ `အစဥ္အလာ ကဗ်ာနဲ႔ ဆန္းသစ္တီထြင္ကဗ်ာ´ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲဟာလည္းတစ္နာရီပဲအခ်ိန္ရျပီး ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာ ၄ဦးနဲ႔ presenter ရဲ႕ အေမးအေျဖေတြဟာ ထဲထဲ၀င္၀င္မရွိခဲ့ပါဘူး။ Experimental Poetry ကဗ်ာအခမ္းအနားဟာလည္း ထုိနည္းလည္းေကာင္းပါ ပဲ။ဘာကိုဘယ္လိုစမ္းသပ္တဲ့အေနနဲ႔ ကဗ်ာေတြျပဳလုပ္ၾကတယ္လို႔ပဲေျပာျပီး အဲဒီစမ္းသပ္ကဗ်ာေတြကို ရြတ္ဖတ္ျပ ၊perform လုပ္ျပတာပဲေတြ႕ျမင္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီကိစၥကို မက္စီဒိုးနီးယားကဗ်ာဆရာ နီကိုလာ မဒ္ဇီေရာ့ဗ္နဲ႔လည္းေျပာျဖစ္ပါေသးတယ္။ ဒီပြဲေတာ္မွာ ကဗ်ာေဗဒေဆြးေႏြးပြဲေတြ မ်ားမ်ားစားစားပါရွိရင္ ေကာင္းမွာပဲလို႔။ ျပီးေတာ့ ၊ ကၽြန္ေတာ္အဓိကသိခ်င္တဲ့ ကဗ်ာ ကိစၥ ၂ ရပ္။ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္၀ါဒကို တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံလက္ခံသေဘာထားပံု ၊ အနက္ေကာက္ပံု ၊ က်င့္သံုးပံုတို႔မတူညီၾကတဲ့ အတြက္ ႏိုင္ငံအသီးသီးက ကဗ်ာေတြေပၚဘယ္လိုအက်ိဳးသက္ေရာက္သလဲဆိုတာနဲ႔ `ကြန္တမ္ပိုရာရီ´ ကိုဘယ္လိုအဓိပၸါယ္ ဆိုၾကသလဲဆိုတဲ့ ကိစၥ။ နီကိုလာက သူလည္းဒါေတြသိရမလားလို႔ လာခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ခ႐ိုေအးရွားကဗ်ာ ဆရာ ဒမီယာ ရွလိုဒန္ကလည္း၀င္ေျပာပါေသးတယ္။ သူတို႔ကဗ်ာေလာကမွာလည္း အဆိုပါကိစၥ ၂ ရပ္ဟာ ေျပာစရာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္တဲ့။ James ကိုေျပာၾကည့္ေတာ့ ဒါဟာ ပြဲေတာ္စီစဥ္သူေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္တစ္ရပ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ဆလိုဗီးနီးယားက ကဗ်ာဆရာမ တာယာ ကရဲမ္ဘာဂါေျပာတာကိုေတာ့ သေဘာက်ပါတယ္။ ဒီပို႔စ္ေမာ္ဒန္ကိစၥေတြ ၊ ကြန္တမ္ ပိုရာရီကိစၥေတြ ၊ ကြန္တမ္ပိုရာရီျဖစ္မျဖစ္ကိစၥေတြ ၊ ကဗ်ာေဗဒ ကဗ်ာ၀ါဒေတြကို အျပင္ကပဲ ဖတ္႐ႈေလ့လာျပီး သူ႔ကဗ်ာကို သူ႔စံနဲ႔ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ေရးတာပဲ သူ႔အတြက္အေရးၾကီးပါတယ္တဲ့။ ေကာင္းလိုက္ေလ။ ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥေတြကို သိစရာမလိုဘူးလို႔ေတာ့မေျပာၾကပါဘူး။ သူတို႔ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ဘာသာစကားကဗ်ာေရးၾကသူေတြရွိတဲ့အတြက္ ဘာသာ စကားကဗ်ာနဲ႔ သူတို႔မစိမ္းၾကပါဘူး။ ခ်ားလ္စ္ ဘန္းစတိုင္းန္ (သူတို႔က `ဘန္းစတိန္း´ ၊ James က `ဘန္းစတီးန္´ လို႔အသံ ထြက္ၾကပါတယ္) ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးထြက္တဲ့ စာအုပ္အေၾကာင္းေျပာၾကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္မဖတ္ရေသးတဲ့အတြက္ ဘာမွ၀င္မေျပာ ႏိုင္ပဲနားပဲေထာင္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ဖတ္ဖို႔ကိုလည္း ကၽြန္ေတာ့္ကို တိုက္တြန္းလိုက္ၾကပါေသးတယ္။ ဟုတ္ကဲ့ပါခဗၤ်ာ ၊ ရွာေဖြျပီးဖတ္ပါ့မယ္။ ဆိုလိုတာက သူတို႔ဟာ ကဗ်ာခ်ည္းသက္သက္ေရးၾကတာမဟုတ္ပဲ စာေတာ္ေတာ္ဖတ္တဲ့သူေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ တိုးတက္ပြင့္လင္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ ဖတ္စရာေတြလည္း အလြယ္တကူရ ၊ ဖတ္ဖို႔လည္းအခ်ိန္ရ ၊ ဖတ္ျခင္းကိုလည္းအလုပ္တစ္ခုလို လုပ္ခြင့္ရၾကတာ အားက်ပါဘိဗ်ာ။
အဲဒီပါနက္ဆပ္စ္ပြဲေတာ္မွာ ရြတ္ဖတ္ခဲ့ၾကတဲ့ ကဗ်ာေတြကို ကၽြန္ေတာ္ပုဂၢလိကအျမင္နဲ႔ပဲ သံုးသပ္ရရင္ေတာ့ အာဗြန္ဂါဒ္ – အိပ္စ္ပယ္ရီမန္တလ္ အမ်ိဳးအစားေတြထက္ mainstream lyric ပင္မေရစီး လစ္ရစ္က္အမ်ိဳးအစားကို အေျခခံျပီး စူးရွထက္ျမက္တဲ့ နိမိတ္ပံုေတြ ၊ ဆန္းသစ္လတ္ဆတ္တဲ့စကားလံုးတြဲခ်ိတ္သံုးစြဲပံုေတြ ၊ ကဗ်ာ အင္နာဂ်ီေတြ တလွ်ပ္လွ်ပ္စီး ေနတာေတြနဲ႔ အံ့ဩေလာက္စရာ imagination စိတ္ကူးဥာဏ္အလုပ္လုပ္ပံုေတြေတြ႕ၾကံဳပါ၀င္ခံစားခဲ့ရပါတယ္။သူတို႔ရဲ႕ ကဗ်ာ making ဟာ တကယ္ကို ထက္ထက္ရွရွပါပဲ။ အားလံုးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အာဖရိကႏိုင္ငံေတြက ကဗ်ာေတြကို ကၽြန္ေတာ္ သိပ္အရသာမေတြ႕ခဲ့ဘူး။ ႐ိုးစင္းတယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာေသြးေၾကာထဲ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ စီး၀င္လာၾကတဲ့ ကဗ်ာ ေတြဟာ ယခင္အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံေတြ ၊ ယခင္ဆိုဗီယက္လက္ေအာက္ႏိုင္ငံေတြက ကဗ်ာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ အေနအထား ခ်င္းတူလို႔လားေတာ့မသိဘူးေပါ့။ ကၽြန္ေတာ့္ကို `ထိ´ ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာေတြကို အခြင့္သာရင္ ဘာသာျပန္ေဖၚျပဖို႔ အစီအစဥ္ရွိ ပါတယ္။ အခုလည္း အခ်ိဳ႕ကို www.zlkontempo.com မွာ တင္ထားတာရွိပါတယ္။
ေမး 6 ဟုတ္ကဲ့ပါ။ အျခားေခတ္ေပၚ ၊ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာ ဆရာ/ဆရာမေတြအတြက္ေရာ ဆရာ့လို ခုလို ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာ ပြဲေတာ္ၾကီးတက္ေရာက္ဖို႔ဘယ္လိုအခြင့္အေရးေတြရွိပါသလဲ။ အခြင့္အေရးေပၚေပါက္လာရင္လည္း ဘာေတြျပင္ဆင္ထားဖို႔ လိုပါသလဲ။
ေျဖ။ ဒီေမးခြန္းကိုေျဖရမယ္ဆိုရင္ ၂ ပိုင္းခြဲေျပာရမွာေပါ့ေနာ္။ ကၽြန္ေတာ္သိသေလာက္ေျပာရရင္ေတာ့ မႏွစ္က ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံ ၊ မဒဲရင္းျမိဳ႕မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ကဗ်ာပြဲေတာ္ကို မင္းထင္ကိုကိုၾကီးတက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ လန္ဒန္မွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ ပြဲတစ္ခုမွာလည္း ခင္ေအာင္ေအးတက္ေရာက္ခဲ့ျပီး ေအာင္ခ်ိမ့္ရဲ႕ `ေတာလား´ကို ဖတ္ၾကားခဲ့တယ္လို႔သိရပါတယ္။ သူကျမန္မာလိုဖတ္ျပီး ကိုကိုသက္နဲ႔ James တို႔ရဲ႕ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ကို James က ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ျပီး ၊ အင္ဒိုနီးရွား ၊ ဘာလီမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ပြဲကို ေမာင္ျပည့္မင္းနဲ႔ ေမာင္ေဒးတို႔တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီႏွစ္ထဲမွာပဲ ၊ ဘာလင္ကဗ်ာပြဲေတာ္ကို ခင္ေအာင္ေအးတက္ေရာက္ စရာရွိျပီး လန္ဒန္ပြဲေတာ္တစ္ခုတက္ေရာက္ဖို႔ သစၥာနီနဲ႔ အိျႏၵာတို႔ကို ဖိတ္ၾကားထားတယ္လို႔သိရပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ ၊ ေမးခြန္းရဲ႕ ပထမပိုင္းကိုေျပာရရင္ ျမန္မာကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြအတြက္ ႏိုင္ငံျခားမွာ ၊ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာ ပြဲေတာ္ေတြမွာ တက္ေရာက္ဖို႔ အခြင့္အေရးေတြ ပိုမိုရွိလာၾကလိမ့္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ ပြင့္လင္းလာမႈ ၊ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ေႏြးေႏြးေထြးေထြးလက္ခံလာမႈ ၊ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာျပန္လည္ရရွိလာမႈတို႔ရဲ႕ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ျမန္မာ ကဗ်ာ အေျခအေန ၊ အေနအထားကို စိတ္၀င္စားမႈ ပိုမိုရွိလာၾကတဲ့အတြက္ ေရွ႕ဆက္ႏို္င္ငံ တကာကဗ်ာပြဲေတာ္ေတြမွာ ဖိတ္ၾကားခံၾကရလိမ့္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပြဲမ်ိဳးေတြရွိသလဲဆိုေတာ့ အနီးစပ္ဆံုးေျပာရရင္ အာဆီယံကဗ်ာ ပြဲေတာ္ ၊South East Asia Write စာေပပြဲေတာ္၊ စကၤာပူကဗ်ာပြဲေတာ္ ၊ကိုးရီးယားကဗ်ာပြဲေတာ္ ၊ ကိုးရီးယား – အာဆီယံကဗ်ာ ပြဲေတာ္ ၊ အာရွပစိဖိတ္ကဗ်ာပြဲေတာ္ဆိုတာေတြရွိၾကပါတယ္။ ဟိုတုန္းကေတာ့ အာဆီယံပြဲေတာ္ဆိုရင္ အစိုးရအခ်င္းခ်င္းပဲ အသိေပးတဲ့ G to G ကိစၥဆိုေတာ့ကၽြန္ေတာ္တို႔ အရပ္သားေတြအေနနဲ႔ မသိခဲ့ရပါဘူး။ သိရင္လည္းပါ၀င္တက္ေရာက္ခြင့္မရ ခဲ့ၾကပါဘူး။ ဒီႏွစ္ဇႏၷ၀ါရီမွာ ဗီယက္နမ္မွာ က်င္းပတဲ့ ဗီယက္နမ္ – အာရွပစိဖိတ္ကဗ်ာပြဲေတာ္ကို က်င္းပခဲ့တာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မသိခဲ့ရပါဘူး။ ပြဲျပီးလို႔အင္တာနက္မွာ သတင္းတင္လို႔သာသိလိုက္ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲသလိုမ်ိဳးေတြေပါ့ေနာ္။ အဆက္ အသြယ္မရွိတာေတြ ၊ ေခ်ာင္ထိုးခံထားရတာေတြ ၊ မသိမသာ (သို႔မဟုတ္ ၊ သိသိသာသာ) မ်က္ကြယ္ျပဳခံထားရတာေတြဟာ အခုေတာ့ ယခင္ကလို ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးၾကီးမရွိေတာ့ဘူးလို႔ထင္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုက ဘယ္သူက ၊ ဘယ္တိုင္းျပည္က ၊ ဘယ္အဖြဲ႕အစည္းက ေခၚမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥ။ ဒါဟာလည္း ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာ network နဲ႔ အမ်ားၾကီးဆိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ ၊ လန္ဒန္မွာ ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕ဆံုရင္းႏွီးခဲ့ရတဲ့ စကၤပူကဗ်ာဆရာ/အယ္ဒီ တာ Alvin Pang ဆိုရင္ သူစကၤာပူျပန္ေရာက္ေရာက္ခ်င္းကၽြန္ေတာ့္ကို အီးေမးလ္တစ္ေစာင္ပို႔လိုက္ပါတယ္။ Bones Will Crow စာအုပ္ကေန လက္ရွိျမန္မာကဗ်ာအေနအထားကို သူသိလိုက္ရေတာ့ သူေတာ္ေတာ္ေလးစိတ္၀င္စားသြားတာကို ဩစေၾတးလ်က သူ႔မိတ္ေဆြကဗ်ာဆရာ/အယ္ဒီတာေတြကို သူေဖါက္သည္ခ်မိေၾကာင္း ၊ အဲဒီဩစေၾတးလ်က ပုဂၢိဳလ္ေတြ ဟာလည္း ခ်က္ခ်င္းပဲ ျမန္မာကဗ်ာေတြကို စိတ္၀င္တစားသိရွိလိုေၾကာင္းဆိုတဲ့ သတင္းပါရွိပါတယ္။ မေရွးမေႏွာင္းပါပဲ၊ ဩစေၾတးလ်က ကဗ်ာမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာတစ္ေယာက္ဟာ ကၽြန္ေတာ့္ကို အီးေမးလ္တစ္ေစာင္ပို႔ပါတယ္။ သူ႔မဂၢဇင္းမွာ ေဖၚျပဖို႔ ျမန္မာကဗ်ာဆရာ/ဆရာမ ၆ဦးရဲ႕ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္စီကို အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ျပီးသူ႔ဆီပို႔ေပးဖို႔။ အဲဒါလည္းတတ္ႏိုင္သ ေလာက္ လုပ္ရပါဦးမယ္။ ဆိုလိုတာက ၊ network ပါ။ အဲဒီ network ကတစ္ဆင့္ sponsor ၊ အဲဒီကတစ္ဆင့္ ကဗ်ာပြဲေတာ္ တက္ေရာက္ဖို႔ ဖိတ္ေခၚစာ။ ဒါမ်ိဳးေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ပန္းခ်ီနဲ႔ ပါေဖါ့မင့္စ္ေလာကမွာရွိခဲ့တာၾကာပါျပီ။ ကဗ်ာမွာေတာ့ အခုမွစေနျပီလို႔ထင္ပါတယ္။ ေကာင္းေသာ အလားအလာေတြ အမွန္တကယ္ျမင္ပါတယ္။ မၾကာမီကပဲ၊ ေမာင္ေဒးစီစဥ္တဲ့ ယိုးဒယား ေလ့လာေရးခရီး အစီအစဥ္မွာ မိုးေ၀း ၊ စုမီေအာင္ ၊ မိုးသက္ဟန္ ၊ ေျမမႈန္လြင္နဲ႔ အျခားဆရာ/ဆရာမေတြ ပါ၀င္ခဲ့ ၾကတယ္လို႔ၾကားသိရပါတယ္။
ေမးခြန္းရဲ႕ ဒုတိယပိုင္းကိုေျပာရရင္ေတာ့ အဲသလိုအခြင့္အလမ္းေတြေပၚေပါက္လာတဲ့အခါ မိမိတို႔ဘက္က ဘာေတြရွိထားသင့္ ၊ ဘာေတြျပင္ဆင္ထားသင့္တယ္ဆိုတာေပါ့။ အနည္းဆံုးေတာ့ ကိုယ္ပိုင္လံုးခ်င္းကဗ်ာစာအုပ္ထုတ္ဘူးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကၽြန္ေတာ့္အေျပာမဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ စံပါ။ ကဗ်ာစာအုပ္ထုတ္ဘူးျခင္းအားျဖင့္ ကဗ်ာေလာကမွာ အမည္ရသူအျဖစ္သူတို႔ သတ္မွတ္ၾကလို႔ပါ။ျပီးေတာ့ ျပည္တြင္းျပည္ပ အထင္ကရ ကဗ်ာဆုေတြရရွိထားသူ။ ျပည္ပကဗ်ာဂ်ာနယ္ ၊ မဂၢဇင္းေတြမွာ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ေဖၚျပပါရွိသူ။ ျပည္တြင္းေလာကမွာ အမ်ားသိနာမည္ရွိျပီးသူ။ ျပည္တြင္းကဗ်ာအေနအထားကို ႏွံ႔ႏွံ႔စပ္စပ္ သိထားတာအျပင္ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေတြ ၊ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြအေၾကာင္းတီးမိေခါက္မိထားသူ။ ျပည္တြင္းကဗ်ာဖြံ႔ျဖိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ားလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္သူ။ ကဗ်ာ network ေတြက သိထားသူေပါ့ဗ်ာ။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ဘယ္သူ႔ကို ဖိတ္ၾကားမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥဟာ တစ္ေယာက္တည္း ၊ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုတည္းက ဆံုးျဖတ္မွာ မဟုတ္ပဲ ဖိတ္ၾကားလိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ အေၾကာင္း network ကတစ္ဆင့္ ေမးျမန္းစံုစမ္းၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပြဲေတာ္ေတြမွာ စကားျပန္ေတြရွိေပမယ့္ အဂၤလိပ္ဘာသာ စကားတတ္ျခင္း ၊ မတတ္ျခင္းဟာလည္း အေရးပါတဲ့ ကိစၥတစ္ခုပါပဲ။ ကဗ်ာအေၾကာင္းေဆြးေႏြးေျပာဆိုၾကမယ္ဆိုရင္ စကား ျပန္နဲ႔ အလုပ္မျဖစ္တာေတြရွိလို႔ပါ။ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမအခ်င္းခ်င္းေတြ႕ဆံုေျပာဆိုၾကရင္လည္း အဂၤလိပ္စကားမေျပာတတ္ တဲ့အတြက္ ၀ိုင္းထဲမွာပဲ ေဘးေရာက္ေနရပါတယ္။ လန္ဒန္ပြဲမွာ အဲသလိုကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြကို ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ သူတို႔ ဆီကဘာစကားမွမရတာမ်ိဳး ၊ သူတို႔ေျပာေနတာကို ဘယ္လိုမွနားမလည္တာမ်ိဳးဆိုရင္ စကားဟာသူတို႔ဆီမေရာက္ေတာ့ပဲ သူတို႔ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သြားတဲ့အျဖစ္ေရာက္ရွိသြားပါေတာ့တယ္။ အားလည္းနာ ၊ အားလည္းမနာေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုးတစ္ခု ေျပာရရင္ေတာ့ ကိုယ္ေရးမွတ္တမ္း biography ေလးျပည့္ျပည့္စံုစံု ရွိထားရင္ေကာင္းတာေပါ့။ ဒါဟာ ပံုမွန္ procedure ကို ေျပာတာပါ။ ဒါေတြတစ္ခုမွမရွိပဲ အရမ္းကံေကာင္းျပီး ဖိတ္ၾကားခံရတာေတြလည္း မရွိဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ကိုယ့္ကဗ်ာ အလုပ္ကို ကိုယ္ယံုယံုၾကည္ၾကည္နဲ႔ စြဲစြဲျမဲျမဲစိုက္စိုက္ျမိဳက္ျမိဳက္လုပ္ေနဖို႔အဓိကပါပဲ။
ေမး 7 ဒီပါနက္ဆပ္စ္ပြဲေတာ္တက္ေရာက္ခြင့္ရရွိလို႔ ဆရာ့အတြက္ ဘယ္လိုအက်ိဳးရွိခဲ့ပါသလဲ။ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာေလာကအတြက္ေကာ ဘယ္လိုအက်ိဳးရွိခဲ့ပါသလဲ။
ေျဖ။ အထက္ပါေျပာခဲ့သလိုပါပဲ ၊ ကၽြန္ေတာ့္တစ္ကိုယ္စာအတြက္ ကဗ်ာလင္းပြင့္မႈေတြရခဲ့ပါတယ္။ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာေလာက အတြက္ ဘယ္လိုအက်ိဳးရွိခဲ့သလဲဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြနဲ႔ ပရိသတ္ေတြရဲ႕ အသိထဲမွာ ျမန္မာဆိုတာရယ္ ၊ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာဆိုတာရယ္ကိုစြဲမွတ္သြားၾကတာပဲျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံကို မသိသူေတြအမ်ားၾကီး ပါ။ ေဒၚစုကိုသိျပီး ျမန္မာကို မသိၾကပါဘူး။ အဲဒါ သူတို႔အျပစ္ပဲထားပါေတာ့။ အခုေတာ့ သိသြားၾကျပီေပါ့။ ျမန္မာဆိုတာ ကမာၻၾကီးရဲ႕ ဘယ္နားမွာ ၊ ဘယ္လိုအေမွာင္က်ခဲ့ျပီး အခုဘယ္လိုပြင့္လင္းလာခ်ိန္မွာဘယ္လိုအႏၱရာယ္ေတြနဲ႔ၾကံဳ ၊ ဘယ္လို အနာဂတ္ေတြတည္ေဆာက္စရာစိမ္ေခၚမႈေတြရွိေနတာ ၊ စသည္ျဖင့္ေပါ့။ ျပီးေတာ့ ၊ ေဟာဒီမွာ ၊ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာေတြ ဟာ ဒီလိုရွိတယ္ ၊ ဒီလိုအဆင့္အတန္းရွိတယ္ ၊ ဒီလိုရင္ေဘာင္တန္းႏိုင္တယ္ဆိုတာေပါ့။ အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလို ျမန္မာနဲ႔ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာကို အာ႐ံုစူးစိုက္စိတ္၀င္စားမႈျပဳလာၾကျပီေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေတြ ဒီထက္ ဖြံ႕ျဖိဳးဖို႔ အားသြန္ခြန္စိုက္လုပ္ၾကရပါဦးမယ္။ အခုႏိုင္ငံတကာက သိလိုက္ရတဲ့ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာေတြအျပင္ ႏိုင္ငံတကာက မသိၾကရေသးတဲ့ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာကဗ်ာေတြကိုလည္း သူတို႔သိေအာင္ လုပ္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမးျမန္းသူ – ခိုင္ျပည့္စံု