ေရွးတုန္းက ကဗ်ာကို ေပရြက္ေပၚကညစ္နဲ႔ ေရးျခစ္ခဲ့ၾကတယ္။ စကၠဴျပဳလုပ္ျခင္းအတတ္ပညာ ေပၚလာေတာ့ စကၠဴေပၚမင္နဲ႔ ေရးသား/ေရးဆြဲခဲ့ၾကတယ္။ စကၠဴေပၚသစ္သားဘေလာက္တံုးေတြနဲ႔ `ဘေလာက္´ ပံုႏွိပ္ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ပံုႏွိပ္စက္ေပၚလာေတာ့ စကၠဴေပၚ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀လာၾကတယ္။ ဂက္စတက္တ္နာ ေပၚလာေတာ့ ဂက္စတက္တ္နာ/ဖေယာင္းလွည့္စကၠဴပံုႏွိပ္ေပၚလာတယ္။ ကြန္ျပဴတာေပၚလာေတာ့ ကြန္ျပဴတာေပၚစာ႐ိုက္ ၊ ပရင့္တ္ေအာက္ထုတ္ျပီး အဲဒါကို တစ္ခါ ဖိုတိုမိတၱဴကူးလို႔ရတဲ့ ကြန္ျပဴတာ/ဖိုတိုေကာ္ပီ စာေတြေပၚလာတယ္။ အင္တာနက္ access ရလာေတာ့ online ေပၚေရးသားတင္ျပမႈေတြေပၚလာတယ္။ အခုထိ စကၠဴေပၚခဲတံ ၊ ေဘာပင္စသည္တို႔နဲ႔ေရးသားတာေတြလည္းရွိတုန္းပါပဲ။
ဆိုလိုတာက `ေပရြက္ကဗ်ာ´ ၊ `ဘေလာက္တံုးကဗ်ာ´ ၊ `ပံုႏွိပ္ကဗ်ာ´၊ `ဖေယာင္းစကၠဴကဗ်ာ´၊ `ကြန္ျပဴတာ/ဖိုတိုေကာ္ပီ ကဗ်ာ´ စတာေတြမရွိခဲ့ပဲ အခုမွ`အြန္လိုင္းကဗ်ာ´ ဆိုတာေပၚလာျခင္းပါပဲ။ ေခတ္ရဲ႕ တိုးတက္မႈရဲ႕ အသီးအပြင့္တစ္ခုဆိုတာကိုျငင္းလို႔ မရေပမယ့္ `အြန္လိုင္းကဗ်ာ´ ဆိုတာနားလည္လြဲစရာတစ္ခုျဖစ္လာပါတယ္။ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ဆိုရင္ပိုမွန္မလားပဲ။ အဲဒီေတာ့ ၊ အြန္လိုင္း ကဗ်ာဆိုတာဘာလဲ။
အြန္လိုင္းကဗ်ာကို ကၽြန္ေတာ္မီဒီယာပိုင္းနဲ႔ ကဗ်ာပိုင္း ၂ ပိုင္းခြဲျပီး ေလ့လာသံုးသပ္ခ်င္ပါတယ္။ မီဒီယာကို အေရးအသားမ်ား /စာသားမ်ား/ text မ်ားျပဳလုပ္တင္ဆက္ျဖန္႔ခ်ိမႈဆိုင္ရာ ပစၥည္းနဲ႔ နည္းစနစ္လို႔ အၾကမ္းဖ်ဥ္းၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေပရြက္ မီဒီယာ ၊ ဘေလာက္ပံုႏွိပ္ မီဒီယာ ၊ ပံုႏွိပ္ မီဒီယာ ၊ ဂက္စတက္တ္နာ မီဒီယာ ၊ ကြန္ျပဴတာ/ဖိုတိုမီဒီယာနဲ႔ အခု အြန္လိုင္းမီဒီယာ စသည္ျဖင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးလာမႈနဲ႔ အဲဒီဖြံ႕ျဖိဳးလာမႈနဲ႔အတူ အသစ္ျပဳလုပ္ခြင့္ေတြပါ အလိုလိုပါရွိလာပါတယ္။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ visual media, audio media, audiovisual media, print media နဲ႔ electronic media လို႔ခြဲျခားနားလည္ထားၾကတဲ့ ေနရာမွာ စာေပနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ print media နဲ႔ electronic media ကို သံုးစြဲလာတာ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုႏွိပ္မီဒီယာနဲ႔ ကြန္ျပဴတာကေန အြန္လိုင္းမီဒီယာေပါ့။ ႏိုင္ငံျခားမွာ media ေတြ ေပါင္းစပ္ျပီး အႏုပညာလုပ္ရပ္ေတြခင္းက်င္းျပသေနတာ က်ယ္ျပန္႔ေနျပီျဖစ္ေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ေလာေလာဆည္ဆည္ ပရင့္တ္နဲ႔ အြန္လိုင္းေပါ့။
အဲဒီေတာ့ အြန္လိုင္းကဗ်ာဆိုတာကို မီဒီယာပိုင္းကၾကည့္ရင္ အြန္လိုင္းေပၚေရးသားတင္ပို႔ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိတဲ့ ကဗ်ာေတြအျဖစ္ မီဒီယာ႐ႈေထာင့္ကေနအမည္တပ္ခ်င္တပ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါကို အျငင္းပြားၾကမယ္မထင္ပါဘူး။ `အြန္လိုင္းေပၚတင္တဲ့ ကဗ်ာဟာ အြန္လိုင္း ကဗ်ာေပါ့´ ၊ ရွင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၊ ကၽြန္ေတာ္ေစာဒကေလး နည္းနည္းတက္ခ်င္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းကဗ်ာဆိုတာ (၁) အြန္လိုင္းေပၚမွာ ပဲေရးသားထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိတဲ့ ကဗ်ာ ၊ (၂) ပရင့္တ္လုပ္ျပီးသားကဗ်ာကို အြန္လိုင္းေပၚတင္တဲ့ကဗ်ာ ၊ (၃) ပရင့္တ္မလုပ္ရေသးေပမယ့္ လက္ေရးနဲ႔ ေရးေရး ၊ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ ႐ိုက္ျပီး ပရင့္တ္ေအာက္ထုတ္ထုတ္ ၊ အဲဒီ အြန္လိုင္းျပင္ပက ျပဳလုပ္ျပီးသား အေရးအသားကို အြန္လိုင္းေပၚတင္တဲ့ ကဗ်ာလို႔ခြဲျခားလို႔မ်ားရမလားပဲ။ ဆိုလိုတာက စက္ေပၚလုပ္တဲ့ ကဗ်ာ ၊ media transfer လို႔ေခၚတဲ့ ပရင့္တ္ကေန အြန္လိုင္းေပၚတင္ဆက္ေဖၚျပတဲ့ ကဗ်ာနဲ႔ စက္ေပၚလုပ္တာလည္းမဟုတ္ ၊ ပရင့္တ္လည္းမဟုတ္ပဲ စက္ေပၚတင္ဆက္တဲ့ကဗ်ာျဖစ္ပါ တယ္။
ကၽြန္ေတာ္စိတ္အ၀င္စားဆံုးကေတာ့ အပိုင္း (၁)ပါပဲ။ ဒီအပိုင္းမွာ electronic poetry နယ္ပယ္ကို အျပည့္အ၀ထူေထာင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ e – media ရဲ႕ျဖည့္စြမ္းေပးႏိုင္တဲ့ function ေတြကို ျပည့္ျပည့္၀၀သံုးစြဲျပီး electronic poetry(၀ါ) cyber poetry (၀ါ) digital poetry ေတြျပည့္ျပည့္စံုစံုနဲ႔ ၀၀လင္လင္တီထြင္ဖန္တီးေရးသားျပဳလုပ္တင္ဆက္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက မီဒီယာရဲ႕ ပါ၀ါကိုေျပာ တာပါ။ ပရင့္တ္နဲ႔ မလုပ္ႏိုင္တာေတြဒီမွာ ထူးထူးျခားျခားလုပ္ျပလို႔ရပါတယ္။ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားအသစ္ေတြေတာင္ေပၚလာလို႔ရတဲ့ space ပါ။ digital ေခတ္ရဲ႕ ကဗ်ာေတြ။ ဒါကလည္း ကၽြန္ေတာ့္လို တကၠႏိုငပိန္းကေျပာတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ တကၠႏိုကိုေၾကာက္တဲ့ technophobes ေတြအတြက္ မဟုတ္ပဲ တကၠႏိုနဲ႔ ခ်စ္ကၽြမ္းတ၀င္ရွိလွတဲ့ technophiles ေတြအတြက္ ပိုအဆင္ေျပပါတယ္။ ဒုတိယ အခ်က္က ေရြးခ်ယ္မႈပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပရင့္တ္မွာ လံုး၀မျပဳလုပ္မတင္ဆက္မေဖၚျပပဲ အြန္လိုင္းနယ္ပယ္မွာပဲ သီးသန္႔ေနလိုသူေတြရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ေရြးခ်ယ္မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ online poetry domain ကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိနဲ႔ တမင္တကာ ေရြးခ်ယ္ တည္ေဆာက္ျပန္႔ပြားလို႔ရတဲ့ space ပါပဲ။ ပရင့္တ္နဲ႔ အျပိဳင္သြားလို႔ရတဲ့ space ေပါ့။ အေမရိကန္မွာဆို ခ်ားလ္စ္ ဘန္းစတိုင္းန္ရဲ႕ Electronic Poetry Centre EPC ရွိသလို online မွာပဲေတြ႕ရမယ့္ ေရာ္န္ ဆစ္လႅမင္န္ ၊ ေကဆီမိုဟာမဒ္ ၊ ကဲနစ္သ္ဂိုးလ္ဒ္စမစ္သ္ စသူတို႔ရဲ႕ ဘေလာ့ဂ္ေတြအျပင္ ကၽြန္ေတာ္မသိတဲ့ အျခားေတြလည္း အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဒီလို ဘေလာ့ဂ္ေတြဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ လည္းရွိပါတယ္။ တက္လမ္းေတြရွိလာဦးမွာပါ။
အပိုင္း (၂)ကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ media transfer လို႔ပဲျမင္ပါတယ္။ ပရင့္တ္မွာ ေဖၚျပျပီးသားအေရးအသားေတြကို အြန္လိုင္းမွာ တင္ဆက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းျပန္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းမွာ အရင္တင္ျပီးမွ ပရင့္တ္ မွာေဖၚျပတာ။ ဒါဆိုရင္ အြန္လိုင္းမွာ စတင္လို႔ အြန္လိုင္းကဗ်ာျဖစ္တာဟာ ပရင့္တ္နဲ႔ ေဖၚျပရင္ အဲဒီကဗ်ာကို အြန္လိုင္းကဗ်ာလို႔ ေခၚႏိုင္ ပါဦးမလား။ ပရင့္တ္လုပ္ျပီးသားကို အြန္လိုင္းမွာ ထပ္ေဖၚျပတာဟာလည္းက်ယ္၀န္းတဲ့ လုပ္ရပ္ပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္သိတဲ့ Drunken Boat ၊ ယခင္ ေအာ္ဇီကဗ်ာဆရာ John Tranter တည္းျဖတ္တင္ဆက္ခဲ့တဲ့ Jacket magazine ၊ စတာေတြဟာ ပရင့္တ္ကေန ေရြးခ်ယ္ျပီး အြန္လိုင္း မဂၢဇင္းေတြမွာ ျပန္လည္ေဖၚျပတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ အြန္လိုင္းေပၚဖတ္ရတဲ့အတြက္ အြန္လိုင္းကဗ်ာေတြလို႔ေျပာရခက္ မလားပဲ။ အကယ္၍ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ကၽြန္ေတာ္ပရင့္တ္မွာလည္း ဖတ္ဖူးတယ္ ၊ အြန္လုိင္းမွာလည္း ဖတ္ရတယ္ဆိုရင္ အဲဒီကဗ်ာကို အြန္လိုင္းကဗ်ာလို႔ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ေျပာရခက္ပါတယ္။ `အြန္လိုင္းေပၚမွာလည္း ဖတ္လိုက္ရတဲ့ ပရင့္တ္ကဗ်ာ´ လို႔ဆိုရမလားပဲ။ ဒါမွမဟုတ္ ၊ အြန္လိုင္းမွာ အရင္ေတြ႕ရွိဖတ္႐ႈခဲ့ရတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ကို ပရင့္တ္မွာေတြ႕ရရင္ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္ထဲမွာ ဘာမွ ထူးျခားတယ္လို႔ မထင္ပါဘူး။ media transfer ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီက႑ဟာ ကဗ်ာေလာကမွာ အေရးပါလြန္းပါတယ္။ အလြယ္ဆံုး အခ်က္ထုတ္ျပရရင္ ၊ ႏိုင္ငံျခားေရာက္ျမန္မာကဗ်ာ စိတ္၀င္စားသူေတြဟာ လက္လွမ္းမမီတဲ့ မဂၢဇင္းေတြထက္ ကလစ္လုပ္ဖတ္လို႔ရျခင္းပါပဲ။ ဥပမာေပးရရင္ ကိုခင္ေအာင္ေအးရဲ႕ BPF နဲ႔ ကိုထိန္လင္းရဲ႕ kaungkin ။ Lan – o – lay လည္းရွိပါတယ္။ ျပီး . . . အျခားေသာေတြ။
အပိုင္း (၃) ကေတာ့ ေလာေလာဆယ္အမ်ားဆံုးေတြ႕ေနရတာပါ။ ပရင့္တ္မဟုတ္တဲ့ ကဗ်ာေတြကို အြန္လိုင္းေပၚတင္တာေတြ ပါ။ ပရင့္တ္မဟုတ္တဲ့ ကဗ်ာဆိုလို႔ ၂ မ်ိဳးခြဲေျပာၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ၊ ပရင့္တ္မွာေဖၚျပလို႔ရလွ်က္သားနဲ႔ အြန္လိုင္းမွာပဲတမင္ေဖၚျပတဲ့ ကဗ်ာေတြနဲ႔ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ၊ ပရင့္တ္မွာ ေဖၚျပခြင့္မရလို႔ အြန္လိုင္းေပၚမွာပဲ ေရးသားတင္ပို႔ေန တဲ့ကဗ်ာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ အရည္အေသြးကိစၥေတြဟာ မလြဲမေသြေျပာစရာေတြေျပာခ်င္သူေတြအတြက္ျဖစ္ လာပါေတာ့တယ္။ ဒီေနရာမွာ ေ၀ဖန္ပုတ္ခတ္တဲ့အပိုင္းနဲ႔ ခုခံေခ်ပတဲ့အပိုင္း အျငင္းပြားမႈေလးေတြလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ ပရင့္တ္နဲ႔ အြန္လိုင္းျပႆနာဟာ ဒီနယ္ပယ္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပြားတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီ့အျပင္ ၊ အြန္လိုင္းေပၚမွာပဲ တစ္ကိုယ္ေတာ္ေသာ္လည္း ေကာင္း ၊ အုပ္စုဖြဲ႕၍ေသာ္လည္ေကာင္း ကြန္မန္႔ပဋိပကၡေလးေတြေတြ႕ရပါတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ အြန္လိုင္းေပၚတစ္စင္ေထာင္ဗိုလ္က် ခ်င္တာေတြလည္း ဒီေနရာမွာ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရပါတယ္။ နယ္ပယ္တည္ေဆာက္မႈမွာ နယ္ပယ္ကိုယ္တိုင္ဟာ မခိုင္မာ ၊ မရင့္က်က္ေသး တာကတစ္ပိုင္း ၊ တည္ေဆာက္လိုသူေတြရဲ႕ မခိုင္မာ ၊ မရင့္က်က္ေသးတာကတစ္ပိုင္းေပါ့။ အျခားအပိုင္းေတြလည္းရွိမွာေပါ့။ လူပဲ ၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပါ့။ ကၽြန္ေတာ့္ www. zlkontempo.com ကို ကၽြန္ေတာ္ဒီအပိုင္း (၃) မွာပဲထားရွိပါတယ္။ ပရင့္တ္ထက္ ဒီမီဒီယာရဲ႕ အတိုင္း အတာတစ္ခုအထိ ပိုလြတ္လပ္တာကို ႏွစ္သက္လို႔ပါ။ ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ အြန္လိုင္းကဗ်ာနဲ႔ အြန္လိုင္းေပၚတင္တဲ့ ကဗ်ာလို႔ပဲရွိမယ္ထင္ ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္တို႔ဆီမွာ အြန္လိုင္းကဗ်ာ (အပိုင္း ၁ မွာေဖၚျပရာ) ေတြျဖစ္ေပၚ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ လမ္းစေတြရွိေနပါျပီလို႔ပဲ ကၽြန္ေတာ့္ တစ္ဦးတည္း အျမင္နဲ႔ ေျပာပါရေစ။
အြန္လိုင္းေပၚမွာေရးသူ/တင္ဆက္သူေတြဟာ ဘယ္သူေတြလဲ။ ဘာရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ႔မ်ားလဲ။ ကၽြန္ေတာ္သိသေလာက္ အမ်ားစုဟာ အသက္အရြယ္အားျဖင့္ ၂၀ နဲ႔ ၃၅ ၾကားရွိျပီး အမ်ိဳးသားဦးေရဟာ အမ်ိဳးသမီးဦးေရထက္သိသိသာသာ ပိုမ်ားပါတယ္။ အြန္လိုင္းေပၚစတက္လာခဲ့သူေတြဟာလည္း လူငယ္ေတြပါပဲ။ အြန္လိုင္းဟာ ကဗ်ာစိတ္၀င္စားသူလူငယ္ေတြရဲ႕ စေပ့စ္ တစ္ခုလို႔ေတာင္ ေခၚလို႔ရမယ္ထင္ပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ကလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိမွာပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ အြန္လိုင္းကေပးတဲ့ အခြင့္အေရးေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနၾကပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခြင့္အေရးေတြကေတာ့ ေယဘူယ်အားျဖင့္ Freedom လြတ္လပ္မႈ ၊ Enjoyment ေက်နပ္ႏွစ္သက္မႈ ၊ Space နယ္ပယ္ ၊ Community အုပ္စုအဖြဲ႕ ၊ Speed အျမန္ႏႈံးနဲ႔ Publishing/ Distribution ေဖၚျပျဖန္႔ေ၀မႈတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတစ္ခ်က္စီကို ထပ္ရွင္းၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။
Freedom လြတ္လပ္မႈကေတာ့ အြန္လိုင္းေပၚမွာ အထူးေျပာစရာမလိုေတာ့ပါဘူး။ အယ္ဒီတာဆီပို႔စရာမလို ၊ စိစစ္ေရးျဖတ္ စရာမလိုပဲကိုယ္ေရးခ်င္ရာကိုယ္ေရးတင္လို႔ရတာဟာ ေပ်ာ္စရာပါပဲ။ ကိုယ့္ဆိုက္သ္ေပၚကိုယ္တင္ခ်င္တာကို ကိုယ္ၾကိဳက္သလိုၾကိဳက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ တင္လို႔ရတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ကို လက္ေတြ႕က်င့္သံုးလို႔ရပါတယ္။ ဘာေတြညာေတြေခါင္းထဲထည့္ စိစစ္ပိုင္း ျဖတ္ေနစရာမလိုပဲ ကိုယ့္စိတ္ထဲရွိ ၊ ရွိသလိုေရးတင္လို႔ရပါတယ္။ တစ္ဘက္ကၾကည့္ရင္ ဒီလြတ္လပ္မႈဟာ ပိတ္ထားတဲ့ တံခါးအခ်ိဳ႕ကို ပြင့္သြားေစသလို လြတ္လပ္ခြင့္ကို အလြဲသံုးစားလုပ္ျပီး ရမ္းကားတာေတြလည္း ျဖစ္ေစတာေတြ႕ရပါတယ္။
Enjoyment ေက်နပ္ႏွစ္သက္မႈရရွိေစတာဟာလည္း တြန္းအားတစ္ခုပါပဲ။ အနိမ့္ဆံုးေျပာရရင္ ego fulfillment အတၱအားရ ေက်နပ္မႈရရွိေစပါတယ္။ စိတ္အလိုမျပည့္မႈေတြ ၊ စိတ္အစာမေၾကမႈေတြ ၊ စိတ္ရႊင္လန္းရတာေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ မိမိရဲ႕ identity ကိုလည္းတည္ေဆာက္တည္ေထာင္လို႔ရပါတယ္။ မိမိရဲ႕ အေရးအသားကို မိမိျပန္ဖတ္ျပီး ပီတိျဖစ္ရတာမ်ိဳးလည္းရရွိပါတယ္။ မိမိရဲ႕ အေရးအသားေပၚ like တာေတြ ၊ ကြန္မန္႔ေပးတာေတြေတြ႕ျမင္ဖတ္ရႈရေတာ့လည္း ပီတိျဖစ္ရတာေပါ့။ အနည္းဆံုးေတာ့ ၊ လူရာ၀င္လို႔ရတဲ့ ေနရာေလးတစ္ခုရရွိတာေပါ့။ အနည္းဆံုးေတာ့ ကိုယ္ေရးတာေလးကို ပံုႏွိပ္စာမ်က္ႏွာေပၚမွာ မဟုတ္တာေတာင္ အြန္လိုင္းမွာ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ျပန္ဖတ္ရတာ စိတ္ထဲလန္းတာေပါ့။ တစ္ခ်ိန္တုန္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကဗ်ာေလးမဂၢဇင္းမွာ ပံုႏွိပ္ေဖၚျပတာခံရ ရင္ ဂုဏ္ယူ၀င့္ၾကြားလို႔မဆံုးတဲ့ ဖီလင္မ်ိဳးေပါ့။ ဟုတ္ေသာ္ရွိ ၊ မဟုတ္ေသာ္ရွိ ၊ ကဗ်ာဆရာလို႔အထင္ခံရရင္လည္း အြန္လိုင္းမွာ မ်က္ႏွာ ပြင့္တာေပါ့။ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္မႈအတြက္ေကာင္းတဲ့ ကိစၥေတြပါပဲ။
Space နယ္ပယ္ကိစၥကေတာ့ ကဗ်ာေရးသားေလ့က်င့္ဖို႔ ပလက္ေဖါင္းတစ္ခုရသလုိပါပဲ။ အြန္လိုင္းမွာ သူမ်ားကဗ်ာေတြ တင္ထားတာလည္း ဖတ္လို႔ရတယ္။ `like´ ကြန္မန္႔တ္စသည္အားျဖင့္တုန္႔ျပန္လို႔ရတယ္။ ကိုယ့္ကဗ်ာနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ သူမ်ားကဗ်ာနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ ပတ္သက္ရာ ကိစၥေတြေရးတင္လို႔ရတယ္။ ပရင့္တ္မွာ မရႏိုင္တဲ့ စေပ့စ္ကိုလည္း အြန္လိုင္းမွာရႏိုင္တယ္။ အဲဒီ စေပ့စ္ထဲမွာ ကိုယ္ေနခ်င္ သလိုေနလို႔ရတယ္။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ၾကိဳက္သလိုတည္ေဆာက္ေနလို႔ရတယ္။ ကိုယ့္ဘေလာ့ဂ္ ၊ သို႔မဟုတ္ ၀က္ဘ္ဆိုက္သ္ဟာ ကိုယ့္ ကိုယ္ပိုင္ စေပ့စ္ပဲ။ ကိုယ့္ကိုယ္ပုိင္ကဗ်ာ စေပ့စ္ပဲ။ အြန္လိုင္းကဗ်ာ မဂၢဇင္းတစ္ခုေတာင္ျဖစ္လာႏုိင္ေခ်ရိွပါတယ္။
Community အုပ္စုအဖြဲ႕ ဖြဲ႕လိုက ဖြဲ႕ခြင့္ရျခင္းဟာ အထက္ပါ စေပ့စ္ကိစၥနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းကဗ်ာအစမွာလည္း ဒီလိုပဲ စိတ္တူသူခ်င္း ၂ေယာက္စ ၊ ၃ ေယာက္စကေန ၅ ေယာက္စ ၊ ၁၀ ေယာက္စေတြအထိအဖြဲ႕ေလးေတြဖြဲ႕။ ဖြဲ႕ျပီးကြဲလိုက္ ၊ အသစ္ ဖြဲ႕လိုက္ ၊ ကြဲလိုက္ ၊ ျပန္ဖြဲ႕လိုက္။ အခုထိျမဲေနေသးတဲ့ အုပ္စုက Pemskool ပဲထင္ပါတယ္။ ဒါဟာလည္း ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ Pemskool ပဲသိလို႔ပါ။ ဒါေပမယ့္ ပမ္စကူးလ္ဟာ ပရင့္တ္ကဗ်ာစာအုပ္ ၂ အုပ္ထြက္ျပီး တတိယတစ္အုပ္ထုတ္ဖို႔ စီစဥ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ သူတို႔ဟာ `အြန္လိုင္း´လား ၊ `ပရြန္လိုင္း´လားဆိုတာ ေျပာစရာျဖစ္ျပန္ပါတယ္။ ဤကားစကားခ်ပ္။ အျခားအုပ္စုေတြလည္းရွိမွာပါ။ ဒီလိုကြန္ျမဴ နတီေလးဖြဲ႕ႏိုင္ျခင္းဟာ ေကာင္းတဲ့ လကၡဏာပါပဲ။ ကိုယ့္အဖြဲ႕အတြင္းမွာပဲ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းတင္တဲ့ ကဗ်ာေတြကို ကြန္မန္႔ေပးျခင္းအား ျဖင့္ အခ်င္းခ်င္းကူညီလို႔ရပါတယ္။ ျပီး . . . ၊ ကိုယ့္အဖြဲ႕ထဲ၀င္ေရာက္ဖတ္႐ႈျပီး ကြန္မန္႔ေပးျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း ၊ အျခားအဖြဲ႕ေတြနဲ႔ ခ်ိတ္တြဲျပီး ကဗ်ာအလုပ္လုပ္ၾကျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း ၊ ပိုမိုက်ယ္၀န္းတဲ့ ကြန္ျမဴနတီရရွိႏိုင္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းကဗ်ာ ကြန္ျမဴနတီၾကီး တစ္ခုေတာင္တည္ေထာင္ျပီး အြန္လိုင္းကဗ်ာဆရာမ်ား သမဂၢေတာင္လုပ္လို႔ရတယ္။ အတည္ပါ။ ရြဲ႕ေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵ (၀ါ) ေစတနာပါ။ ပရင့္တ္ကဗ်ာကြန္ျမဴနတီနဲ႔ အျပိဳင္ (parallel ပါ ၊ rival မဟုတ္ပါ) ထြန္းကားေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီထက္ပိုအျမင္ က်ယ္ႏိုင္ရင္ ပရင့္တ္နဲ႔ အြန္လိုင္းဟာ symbiosis အျပန္အလွန္အက်ိဳးျပဳရွင္သန္တဲ့ အီလက္ထ႐ိုဇီ၀ေတာင္ ျဖစ္လာႏိုင္ပါေသးတယ္။
Speed အျမန္ႏံႈးဟာလည္း ပရင့္တ္ထက္ အြန္လိုင္းကို ပိုေရြးခ်ယ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကဗ်ာေလး မဂၢဇင္းမွာပါဖို႔ဆိုဘယ္လို စိတ္ရွည္သီးခံျပီး ေစာင့္ဆိုင္းရတယ္ဆိုတာ သိၾကမွာပါ။ ဒါေတာင္ပါဦးမွ။ အြန္လိုင္းမွာဆို ခုေရး ၊ ခုတင္။ အကယ္၍ topical ျဖစ္တဲ့ ၊ လက္တေလာျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ကိစၥအေၾကာင္းေရးရင္ မဂၢဇင္းမွာဆို ကိစၥျပီးသြားေလာက္ေတာ့မွပဲ ပါခ်င္ပါ တာ။ အြန္လုိင္းမွာဆို ခ်က္ခ်င္းတင္ ၊ ခ်က္ခ်င္းဖတ္လို႔ရေတာ့ လတ္ဆတ္မႈကရွိေနတယ္။ လက္တေလာအေရးၾကီးမႈ/အေရးပါမႈ sense ကိုလည္းရႏိုင္တယ္။ ဖတ္သူဘက္ကလည္း ဖတ္ျပီးျပီးခ်င္း တုန္႔ျပန္လို႔ရတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ျပည္တြင္းမွာတင္မဟုတ္ပဲ ကမာၻထဲ ကို ခ်က္ခ်င္းတင္လႊတ္လိုက္လို႔ရတယ္။ လင့္က္ေတြခ်ိတ္ထားရင္ တစ္ခ်ိန္တည္းတစ္ျပိဳင္တည္းေပၚလာႏိုင္တယ္။ ေ၀ဖန္ခ်င္ရင္ ခ်က္ခ်င္း ေ၀ဖန္လို႔ရျပီး တန္ျပန္ေ၀ဖန္မႈေတြလည္း ခ်က္ခ်င္းျပဳလုပ္လို႔ရတယ္။ လနဲ႔ခ်ီေစာင့္စရာမလိုေတာ့ဘူးေပါ့။
Publishing/ Distribution ပိုင္းမွာလည္း ပရင့္တ္ထက္ အြန္လိုင္းရဲ႕ အားသာခ်က္ေတြ႕ရပါတယ္။ ခ်က္ခ်င္းေဖၚျပလို႔ရတယ္။ ကိုယ္ပို႔ခ်င္တဲ့သူေတြဆီ ပို႔လို႔ရတယ္။ share လို႔ရတယ္။ ကိုယ့္ကဗ်ာကို လာဖတ္သြားသူ ဘယ္ႏွဦးရွိျပီး ဘယ္ႏိုင္ငံက ဘယ္ႏွေယာက္ ဖတ္သြားတယ္ဆိုတာလည္း သိလို႔ရတယ္။ ပရင့္တ္မွာဆို ကိုယ့္ကဗ်ာကို ဘယ္ႏွေယာက္ဖတ္သလဲ သိဖို႔မလြယ္ပါဘူး။ အြန္လိုင္းမွာ ေတာ့ရတဲ့နည္းေတြရွိတယ္။ ေငြကုန္ေၾကးက်လည္းေျပာရေလာက္ေအာင္မရွိဘူး။ ကဗ်ာအပုဒ္ ၃ – ၄၀ တင္ခ်င္ရင္တင္လိုက္လို႔ရတယ္။ ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိဖို႔ က်ပ္ေငြသိန္းနဲ႔ ခ်ီကုန္စရာမလိုဘူး။
အဲဒီေတာ့ ၊ ဘာလို႔ အြန္လိုင္းမီဒီယာကို ေရြးသလဲဆိုရင္ အထက္ပါအားသာခ်က္ေတြေၾကာင့္လို႔ဆိုႏိုင္မယ္ထင္ပါတယ္။ new အသစ္ျဖစ္ေနတဲ့ အရာကုိ အထူးစိတ္၀င္စားျခင္း ၊ မဂၢဇင္း၀ယ္ရ ငွားရတာ ပိုက္ဆံကုန္ျခင္း ၊ အင္တာနက္သံုးရျခင္းအေပၚေပ်ာ္ရႊင္မႈရွိ ျခင္း ၊ မီးပ်က္တာေတြ ၊ လိုင္းက်တာေတြ ၊ ပိတ္ထားတာေတြကလြဲရင္ သံုးရအဆင္ေျပျခင္း ၊ စတာေတြလည္းပါ၀င္ပါလိမ့္မယ္။ ဘာေၾကာင့္ လူငယ္အမ်ားစုလည္း ဆိုေတာ့ သူတို႔ မ်ိဳးဆက္ ၊ သူတို႔ေခတ္မွာ ေပၚလာတဲ့ ပစၥည္းမို႔လို႔ပါပဲ။
ဒီေနရာမွာ ျမန္မာအြန္လိုင္းကဗ်ာကို စ လိုက္ၾကတဲ့ ပိုင္အိုးနီးယားၾကီးေတြကို အေလးျပဳလိုက္ပါတယ္။ ဂုဏ္ယူေလးစားမႈကို ျပသတဲ့ အရပ္သားအေလးျပဳျခင္းပါ။ အဲဒီသမိုင္းအစကိုလည္း တစ္ေန႔ေန႔မွာ တစ္ေယာက္ေယာက္မဟုတ္ရင္ တစ္ဖြဲ႕ဖြဲ႕ကေရးသား မွတ္တမ္းတင္လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။
ဟုတ္ျပီ။ ျပီးခဲ့သမွ်ဟာ အြန္လိုင္းကဗ်ာဆိုတာရဲ႕ မီဒီယာပိုင္း။ အခုကဗ်ာပိုင္းကို တတ္သေလာက္မွတ္သေလာက္ခ်ဥ္းကပ္ ၾကည့္ပါမယ္။ အထက္မွာေျပာခဲ့ျပီးသလို ၊ အြန္လိုင္း အီလက္ထေရာနစ္က္ မီဒီယာရဲ႕ သဘာ၀ေၾကာင့္ ပရင့္တ္မွာ ေဖၚျပလို႔မရတဲ့ ကဗ်ာမ်ိဳးေတြရွိေနတယ္ ၊ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ စကရင္ေပၚမွာ စကားလံုးေတြေရြ႕ေနျပီး ေပါင္းသြားလိုက္ ၊ ခြာသြားလိုက္နဲ႔။ လိုင္းေတြကို တစ္လိုင္းျပီးတစ္လိုင္း ခ်ိတ္တြဲျပီး အဲဒီအစဥ္ကိုျပန္ဖ်က္ ၊ အျခားလိုင္းေတြနဲ႔ ျပန္တြဲျပီး အစဥ္ series အသစ္ထပ္လုပ္။ interactive poetry ေတာင္ရွိလာေနပါျပီ။ ဖတ္သူ၀င္ေရးလို႔ရတာမ်ိဳး ၊ ဒါဟာ e – media ေၾကာင့္ ရရွိလာတဲ့ online ကဗ်ာစစ္စစ္ပါ။ cyber poetry လို႔လည္းေခၚၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါေတြဟာ poetry ကဗ်ာလားလို႔ေမးလာရင္ေတာ့ ေျပာရခက္တာေတြျဖစ္လာျပီေပါ့။ ဘာေၾကာင့္ ခက္လည္းဆိုတာက ဘာစံ ၊ ဘာေပတံနဲ႔ တိုင္းမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥ။ ကဗ်ာကို လြတ္လပ္တယ္ဆိုရင္ အဲဒီလြတ္လပ္မႈကို ဘယ္လိုအဓိပၸါယ္ ကန္႔သတ္မလဲေပါ့။
အြန္လိုင္းမွာေရးတင္ထားတဲ့ အေရးအသားတိုင္း ကဗ်ာျဖစ္သလားဆိုတာဟာ value judgment တန္ဘိုးျဖတ္ေမးခြန္းျဖစ္တဲ့ အတြက္ တိတိက်က်တိုင္းတာတြက္ခ်က္ဖို႔ စံေပတံေတြမရွိတာကတစ္ေၾကာင္း ၊ subjective အတၱေနာမတိနဲ႔ taste အၾကိဳက္ေတြ ကြာျခားၾကတာကတစ္ေၾကာင္း ၊ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေတြမတူၾကတဲ့အတြက္ အမ်ိဳးအစားတစ္ခုကို အျခားအမ်ိဳးအစားတစ္ခုခုနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ ရင္မွားႏိုင္တာကတစ္ေၾကာင္း ၊ ေရးသူရဲ႕ ကဗ်ာအႏုပညာ အႏုအရင့္ကို လိုက္ျပီး `လက္´လိုက္ျခင္းမလိုက္ျခင္းရွိတာကတစ္ေၾကာင္း ၊ အေလးအနက္ထားျပီးေရးတာနဲ႔ ေပါ့ပ်က္ပ်က္ေရးတာမ်ိဳးရဲ႕ ကြာျခားခ်က္ေတြရွိတာကတစ္ေၾကာင္း ၊ ကဗ်ာအႏုပညာကို နားလည္ လက္ခံသေဘာထားပံုေတြမတူညီတတ္ၾကတာကတစ္ေၾကာင္း ၊ အဲသလို အေၾကာင္းေၾကာင္းေတြရဲ႕ အေၾကာင္းေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ယတိျပတ္ေျပာလို႔မသင့္ဘူးလို႔ထင္ပါတယ္။ သေဘာထားၾကီးဖို႔ ၊ အႏုပညာေပၚထားရွိတဲ့ အျမင္ေလးနယ္နယ္က်ယ္ဖို႔ ၊ ကိုယ္မၾကိဳက္ တိုင္းမေကာင္းဘူးလို႔ လက္လြတ္စပယ္ မေ၀ဖန္မပုတ္ခတ္မိဖို႔ ၊ ကိုယ္နားမလည္တိုင္း သြားပုပ္ေလလြင့္ ဆဲေရးတိုင္းထြာျခင္းေတြ မျပဳ မိဖို႔ပါပဲ။ ပရင့္တ္ကဗ်ာေတြမွာလည္း သူ႔အဆင့္နဲ႔သူ ၊ သူ႔အရည္အေသြးနဲ႔သူ ၊ သူ႔ရည္ရြယ္ခ်က္ေပါက္ေျမာက္ျခင္းမေပါက္ေျမာက္ျခင္းနဲ႔ သူ ၊ သူ႔က်ိဳးစားအားထုတ္မႈနဲ႔သူ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားေနၾကေသးေတာ့။ ကၽြန္ေတာ့္ ပုဂၢိဳလ္ေရးေနနဲ႔ေတာ့ အြန္လိုင္းမွာ ကဗ်ာေရးေနၾကသူ ေတြထဲမွာ ကဗ်ာေလ့က်င့္ေရးကြင္းဆင္းခြင့္ရေနၾကသူေတြရွိတဲ့အတြက္ သူတို႔ရဲ႕ ကဗ်ာေပၚေလးနက္မႈေပၚမူတည္ျပီး ကဗ်ာေကာင္းေတြ ေရးသားျပဳလုပ္ဖန္တီးလာႏိုင္ၾကလိမ့္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ အေပ်ာ္တမ္းေရးသားသူေတြကေတာ့ သူတို႔အရွိန္ကုန္သြားရင္ သူတို႔လမ္း သူတို႔ သြားၾကမွာပါပဲ။ အေလးအနက္ထားျပီးေရးေနသူေတြရွိတာကိုေတာ့ မ်က္စိမွိတ္ျငင္းလို႔မရပါဘူး။ သူတို႔ထဲမွာ ပရင့္တ္ဘက္ေရာက္ မလာ (ၾကေသး) သူေတြသာရွိရင္ရွိမယ္ ၊ သူတို႔ရဲ႕ အြန္လိုင္းကဗ်ာေတြထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္အၾကိဳက္ေတြ႕တာေတြရွိတာကို ၀န္ခံရမွာပါပဲ။ ကဗ်ာ အႏုပညာေလာကၾကီးမွာ ေလးစားရမယ့္ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္ယံုၾကည္ပါတယ္။
အြန္လိုင္းကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ (ကို) လြန္းဆက္ႏိုးျမတ္ရဲ႕ `ကဗ်ာေႏြဦးေတာ္လွန္ေရး/ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာနိဒါန္း´ ေဆာင္းပါး (မတ္လ ၂၀၁၂) ထဲမွာလည္းေရးသားထားတာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီေဆာင္းပါးဟာ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာဘက္ေဇာင္းေပးေရး ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာရဲ႕ သမိုင္းအစေကာက္ေၾကာင္း ၊ မဂၢဇင္းေတြမွာ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေတြေဖၚျပခံရတာနဲေနေသးတဲ့ အေၾကာင္း ၊ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာကို ပထမမ်ိဳးဆက္နဲ႔ ဒုတိယမ်ိဳးဆက္ခြဲျပီး ဒုတိယ မ်ိဳးဆက္မွာ (A)နဲ႔ (B) လို႔ထပ္ခြဲထားတဲ့အေၾကာင္း ၊ စတာေတြဟာ စိတ္၀င္စားဖို႔ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၊ ကၽြန္ေတာ္သတိျပဳမိတာက ဒီအြန္လိုင္းကဗ်ာကိစၥ။ လြန္းဆက္ရဲ႕ ေဆာင္းပါး ထဲကပဲ အြန္လိုင္းကဗ်ာဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြေကာက္ႏႈတ္ျပရရင္ ––
၁။ `အြန္လိုင္းကဗ်ာလို႔ဆိုရာမွာ အင္တာနက္မီဒီယာရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ကို အျပည့္အ၀အသံုးခ်ျပီးဖန္တီးေရးဖြဲ႕ထုတ္လုပ္ထား
တဲ့အစဥ္အလာနဲ႔ ေခတ္ေပၚေရးဟန္ကေနခြဲထြက္လာတဲ့ ဘယ္ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားမဆို အက်ံဳး၀င္ပါတယ္´
ဒါဟာ လြန္းဆက္ရဲ႕ `အြန္လိုင္းကဗ်ာ´ ဖြင့္ဆိုခ်က္လို႔ပဲ ယူဆရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ၂ ပိုင္းပါရွိပါတယ္။ `အင္တာနက္မီဒီယာ
ရဲ႕လြတ္လပ္ခြင့္ကို အျပည့္အ၀အသံုးခ်ျပီး´ နဲ႔ `အစဥ္အလာနဲ႔ ေခတ္ေပၚေရးဟန္ကေနခြဲထြက္လာတဲ့ ဘယ္ကဗ်ာအမ်ိဳး အစားမဆို´တို႔ျဖစ္ပါတယ္။
အြန္လိုင္းေပၚတင္/ေရာက္တိုင္း `အြန္လိုင္းကဗ်ာ´ မဟုတ္တဲ့ သေဘာပါ။ အြန္လိုင္းေပၚလည္းေရာက္ရမယ္ ၊ အစဥ္
အလာနဲ႔ ေခတ္ေပၚေရးဟန္ကေနခြဲထြက္ရမယ့္သေဘာပါ။ တစ္ခုက မီဒီယာပိုင္း ၊ ေနာက္တစ္ခုက ကဗ်ာေဗဒပိုင္း။
၂။ `တစ္နည္းအားျဖင့္ ဒီကဗ်ာေတြကို ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေတြလိုလည္းေခၚဆိုႏိုင္မယ္ထင္ပါတယ္။´
အထက္ပါ `အြန္လိုင္းကဗ်ာ´ကို `ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ´လို႔ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။
၃။ `အြန္လိုင္းကဗ်ာေတြရဲ႕ လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္ေတြ´
အထက္ပါ `အြန္လိုင္းကဗ်ာ´ (၀ါ)`ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာဟာ လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္ေတြျဖစ္တယ္လို႔ဆိုရင္
အစဥ္အလာနဲ႔ ေခတ္ေပၚေရးဟန္ဟာ `မလြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္´ လို႔ ဆိုလိုခ်င္သလား။ ေခတ္ျပိဳင္
ကဗ်ာဟာ လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသား ပံုသ႑ာန္လား ၊ အြန္လိုင္းကဗ်ာဟာ လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္
လား။ အြန္လိုင္း/ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာဟာ လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္လား။ ပရင့္တ္ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေကာ
လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္လား။ ဘာကေနလြတ္လပ္ျပီး ဘာအတြက္ လြတ္လပ္တာလဲ။ လြန္းဆက္သတ္
မွတ္တဲ့ `အြန္လိုင္း/ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ´နဲ႔ အြန္လိုင္းေပမယ့္ ေခတ္ျပိဳင္မဟုတ္တဲ့ ကဗ်ာမွာ လြတ္လပ္မႈ အေနအထား
ဘယ္လိုကြာျခားပါသလဲ။ ေရးခ်င္ရာေရးခြင့္ ၊ ေရးခ်င္တဲ့ ပံုသ႑ာန္ေရးခြင့္ရွိျခင္းဆိုရင္ ေခတ္ေပၚဟန္နဲ႔ ေရးတာဟာ
လည္း ေရးခ်င္ရင္ေရးခြင့္ရွိေနတဲ့အတြက္ ဒါဟာလည္း လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္သံုးစြဲျခင္းမျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။ ကတ္သီး
ကတ္သတ္ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္ကြဲကြဲျပားျပား သိခ်င္လို႔ပါ။ ကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ၂ ပင္လိမ္ ၃ ပင္လိမ္ကပ္ေနျပီး ခြဲထုတ္ရခက္တဲ့ သေဘာေတြရွိလို႔ပါ။ ခြဲထုတ္ၾကည့္ရင္လည္း တိတိက်က်ကြဲကြဲျပားျပားကြဲထြက္
မလာပဲ ၊ ကိုယ္ပယ္ခ်င္ တဲ့အရာဟာ ကိုယ္တည္ခ်င္တဲ့ အရာကို ဖဲ့သြားမွာ ၊ ပဲ့ပါသြားမွာလည္းရွိေသးတာကိုး။
တီအက္စ္ အဲလိယစ္တ္ကို ကိုးကားရရင္ There is no free verse for the serious poet `ကဗ်ာကိုအေလးအနက္ ထားျပီးေရးသားတဲ့ ကဗ်ာဆရာအတြက္ လြတ္လပ္ကဗ်ာဆိုတာမရွိပါဘူး´ တဲ့။ ဆိုလိုတာက ေခတ္ေပၚပဲ ေရးေရး ၊ ေခတ္ျပိဳင္ပဲ ေရးေရး ၊ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ယူရတာခ်ည့္ပါပဲ။ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံုသာမတူတာပါ။ `လြတ္လြတ္ လပ္လပ္´နဲ႔ `လက္လြတ္စပယ္´မသည္းကြဲရင္ေတာ့ မေကာင္းဘူေပါ့။ ဘာေရးေရး ၊ `လြတ္လြတ္လပ္လပ္´ေရးလိုက္ တာပဲဆိုတာဟာ အႏုပညာ/ အက္စ္သက္တစ္က္ ႐ႈေထာင့္ကၾကည့္လိုက္ရင္ တန္ဘိုးမရွိတဲ့ အရာလည္းျဖစ္သြားႏိုင္ပါ တယ္။ စိတ္ထဲရွိတာ `လြတ္လြတ္လပ္လပ္´ ေကာက္ေရးခ်လိုက္တိုင္းကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ဟုတ္တိပတ္တိျဖစ္လာတာမွ မဟုတ္တာ။
ျပီးေတာ့ ၊ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေတြထဲမွာ rework လုပ္တဲ့ကဗ်ာေတြလည္းရွိပါတယ္။ အစဥ္အလာကဗ်ာတစ္ပုဒ္ပုဒ္ကို ျပန္ေရးတာမ်ိဳး။ ဆိုလိုတာက အဲဒီ အစဥ္အလာကဗ်ာပုဒ္ကိုပဲ အေျခခံထားျပီး ျဖည့္စြက္ေရးတာမ်ိဳး ၊ ကဗ်ာပုဒ္တစ္ပုဒ္နဲ႔ အဲဒီအစဥ္အလာကဗ်ာပုဒ္တို႔ကိုေရာေရးတာမ်ိဳး ၊ ငံုေရးတာမ်ိဳးလည္းရွိတာကိုး။ အဲသလိုဆို ေခတ္ေပၚကဗ်ာ
တစ္ပုဒ္ပုဒ္ကိုလည္း အဲသလို rework လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ေခတ္ေပၚကဗ်ာပံုစံနဲ႔ ေခတ္ေပၚမဟုတ္တဲ့ ပံုစံတို႔
hybrid လုပ္ေရးလည္းရတာပါပဲ။ ေခတ္ေပၚကဗ်ာနဲ႔ လံုးလံုးလမ္းခြဲေက်ာခိုင္းျပီးေရးတာေတြရွိသလို rework လုပ္တာ ၊
hybrid လုပ္တာေတြဟာလည္း ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာရဲ႕ လကၡဏာတစ္ခု ၊ ဟန္တစ္ခုပါပဲ။ လြန္းဆက္ေျပာတဲ့ အြန္လိုင္း/
ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာရဲ႕ လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္ေလးေတြကို လြန္းဆက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ၊ တစ္ေယာက္ေယာက္ကပဲ
ျဖစ္ျဖစ္ သာဓကေလးေတြနဲ႔ ထုတ္ႏႈတ္ေထာက္ျပရင္ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းမွာပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခုက `လြတ္လပ္တဲ့ အေရးအသားပံုသ႑ာန္´ မဟုတ္တဲ့ `လြတ္လပ္တဲ့အေၾကာင္းအရာ´။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ပရင့္တ္မွာ ေရးသားတင္ျပလို႔ရတာပဲ။ ရေနတာပဲ။ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ ညစ္ညမ္းစာမဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ အေရးအသားေတြဟာ
အြန္လိုင္းမွာ ေဖၚျပလို႔ ပိုအဆင္ေျပတယ္မဟုတ္လား။ ဒါဟာလည္း `လြတ္လပ္မႈ´ တစ္မ်ိဳးပဲေပါ့။ `အေၾကာင္းအရာ´
လြတ္လပ္မႈ။ အြန္လိုင္းမီဒီယာရဲ႕ အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ လြတ္လပ္မႈေၾကာင့္ရရွိႏုိင္တဲ့ အခြင့္အေရးတစ္ခုေပါ့။ ဒီ
အေၾကာင္းအရာပိုင္းဟာလည္း ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္ေကာင္း ပတ္သက္ေနမွာပါပဲေလ။
၄။ `ေခတ္ျပိဳင္အေရးအသားေတြအားေကာင္းျဖစ္ထြန္းေနတဲ့ အြန္လိုင္းမီဒီယာ´
`အြန္လိုင္းမီဒီယာကို အသံုးခ်သြားႏိုင္တဲ့ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေရးသူေတြဟာ အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔ ထြက္ေပၚလာ တယ္´
`အြန္လိုင္းေပၚမွာ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေတြအားေကာင္းေန´
`ဒီေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ ဒုတိယမ်ိဳးဆက္ (A Group) ရဲ႕ အြန္လိုင္းကဗ်ာစာေပလႈပ္ရွားမႈေတြ . . . . ျမန္မာကဗ်ာေလာကကို
အထိုက္အေလွ်ာက္လႈပ္ခတ္ေစခဲ့ပါတယ္´
`သူတို႔ရဲ႕ အေရးအသားေတြဟာ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာမ်ိဳးဆက္သစ္ေတြအတြက္ျပင္းထန္တဲ့ ႏွပ္ေၾကာင္းေပးမႈကိုေတာ့ ျပဳႏိုင္ခဲ့တယ္ဆိုရမွာပါပဲ´
`ဒုတိယမ်ိဳးဆက္ (B Group) ရဲ႕ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ တရားလြန္ဖြံ႕ျဖိဳးမႈ . . . ´
`ဒုတိယမ်ိဳးဆက္ (B Group) ရဲ႕ေနာက္ပိုင္းမွာ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေရးသူေတြဟာ အျပတ္အလပ္မရွိေတာ့ဘဲ တစ္စပ္ဆက္တည္းစီးဆင္းလာတဲ့ သေဘာကို ေတြ႕ရပါတယ္´
လြန္းဆက္ဟာ `အြန္လိုင္း´ နဲ႔ `ေခတ္ျပိဳင္´တြဲခ်ိတ္တဲ့ေနရာမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးရဲရဲတင္းတင္းေတြေျပာထားတာပဲ။ `အားေကာင္းျဖစ္ထြန္း´၊`အံုနဲ႔က်င္းနဲ႔´၊`အားေကာင္းေန´၊`လႈပ္ခတ္´၊ `ျပင္းထန္တဲ့ ႏွပ္ေၾကာင္းေပး´၊`တရားလြန္ဖြံ႕ျဖိဳးမႈ´၊ `အျပတ္ အလပ္မရွိေတာ့ဘဲ တစ္စပ္ဆက္တည္းစီးဆင္းလာ´။
ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ေတာ့ အြန္လိုင္းမီဒီယာရဲ႕ လြတ္လပ္မႈအတိုင္းအတာအရ ေရးသားတင္ဆက္လာတာကို လက္ခံေပမယ့္ လြန္းဆက္ေျပာသေလာက္ `ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာ´ ေတြ ၊ `ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာဆရာ´ေတြဟာ အြန္လိုင္းေပၚအဲသေလာက္ရွိၾကသလားဆိုတာ ကို သိပ္ဘ၀င္မက်ႏိုင္ေသးပါဘူး။ လြန္းဆက္ထုတ္ျပတဲ့ နာမည္ေတြကို လိုက္ရွာျပီး သူတို႔ေရးတဲ့ ကဗ်ာေတြကို ဖတ္ၾကည့္မွပဲ သိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ျပီးေတာ့ လြန္းဆက္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးမွာ လြန္းဆက္ရဲ႕အားမလိုအားမရတဲ့ ေလသံေတြေတြ႕မိပါတယ္။ အြန္လိုင္းမွာ ေခတ္ျပိဳင္ ကဗ်ာေတြ `အံုနဲ႔က်င္း´ `အားေကာင္း´ ေနေပမယ့္ ပရင့္တ္ေပၚ (မဂၢဇင္းစာမ်က္ႏွာေပၚ) မေရာက္(ႏိုင္) ၾကေသးတဲ့ကိစၥ။ လြန္းဆက္က ပရင့္တ္ေပၚေရာက္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵ အရမ္းရွိတယ္ထင္ပါတယ္။ `အြန္လိုင္းကို ၀န္းရံ ၊ ပရင့္တ္ကို ၀င္လံုး´ ခ်င္တာမ်ားလား။ ကၽြန္ေတာ့္ အေနနဲ႔ကေတာ့ လြန္းဆက္ေျပာတဲ့ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာေတြ ပရင့္တ္မွာ မ်ားမ်ားေဖၚျပခံရရင္ ေကာင္းတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၊ အထက္မွာေျပာ ခဲ့တာရွိသလို အြန္လိုင္းကဗ်ာေလာကကို ပရင့္တ္ကဗ်ာ ေလာကနဲ႔ ျပိဳင္ဘက္မဟုတ္ပဲ alternative space အေနနဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးလာတာ ျမင္ခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ပရင့္တ္ေပၚမေရာက္လည္း ကိစၥ မရွိဘူးလို႔ဆိုလိုခ်င္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းကဗ်ာေလာက ဖြံ႕ျဖိဳးလာတာနဲ႔အမွ် အသိအမွတ္ျပဳခံရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေကာင္းရင္ေကာင္းသလို ေပါ့။ ေကာင္းျပီဆိုရင္ အြန္လိုင္းကဗ်ာ ကြန္္ျမဴနတီတင္မက ပရင့္တ္သမား ေတြပါရွာၾကံ ဖတ္လာၾကမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။
အြန္လုိင္းလြတ္လပ္မႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေျပာခ်င္တာက စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း သတ္မွတ္ထားတာေတြမရွိေပမယ့္ ကိုယ့္စည္းကိုယ္ ေစာင့္စရာေလးေတြေတာ့ ရွိၾကတာပဲေပါ့။ အြန္လိုင္းေပၚမွာ မဖြယ္မရာေတြ ၊ မလိုတမာေတြ ၊ မလိုမုန္းတီးမႈေတြ တက္ေရးၾကတာရွိသလို ကိုယ့္စည္းကမး္ေလးနဲ႔ ကိုယ္ကဗ်ာကိစၥကို ေလးေလးနက္နက္လုပ္ေနၾကတာလည္း ေတြ႕ျမင္ေနရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ေလာ ေလာဆည္ အနီးစပ္ဆံုးေျပာရရင္ ဟန္လင္း ၊ ေတဇမင္းေဂါင္ ၊ ေမာင္ေနျမဲနဲ႔ ပမ္စကူးတို႔ လုပ္ေနၾကတာၾကိဳက္ပါတယ္။ မၾကာေသးမီက ကဗ်ာျပိဳင္ပြဲဆိုတာလည္း အြန္လိုင္းမွာ ေတြ႕လိုက္ရပါေသးတယ္။ ျပီးေတာ့ ၊ ဘာမွမၾကားေတာ့ျပန္ဘူး။ အြန္လိုင္းရဲ႕ လြတ္လပ္မႈေၾကာင့္ ဘယ္သူမဆို ဘာလုပ္လုပ္ရေပမယ့္ အဲဒီ လြတ္လပ္မႈကပဲလူကို ျပန္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ ဘာနဲ႔လဲဆိုေတာ့ ယံုၾကည္မႈ Trust ၊ ႐ိုးဂုဏ္ Honesty ၊ နဲ႔ ရရွိထားတဲ့ နာမည္ေကာင္း Reputation တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းေစာင့္နတ္မင္းၾကီးေတြလည္းရွိတယ္ထင္တယ္။ တက္လာရင္ ဖဲ့လိုက္မယ္ဆိုတာေတြ။ အမ်ိဳးမ်ိဳးေပါ့။ အခုတေလာစိတ္၀င္စားဖို႔ေကာင္းတာက ေမာင္ခ်ာလီဆိုသူပါပဲ။ ေမာင္ခ်ာလီဟာ ေတာ္ေတာ္ေလးအဆဲသန္သေလာက္ ကဗ်ာ အေၾကာင္းေကာင္းေကာင္းေရးတတ္သူလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အြန္လိုင္းမီဒီယာ ရဲ႕ free space ေပၚမွာ အေနာနီမတ္စ္ anonymous အမည္မေဖၚလိုသူတစ္ဦးအေနနဲ႔ ေရးလို႔ရသလို နာမည္၀ွက္နဲ႔လည္းေရးလို႔ရပါတယ္။ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေလးေလးနက္နက္နဲ႔ ေကာင္းရာမြန္ရာကို တေလးတစားနဲ႔ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ေရးရင္ လက္ခံၾကိဳဆိုအားေပး ဂုဏ္ျပဳရမွာပါပဲ။ အြန္လိုင္းမွာလည္း ကဗ်ာအက်ိဳးသယ္ပိုးလို႔ရတာပါပဲ။
အထက္ပါ အြန္လိုင္းကိစၥ ၊ အြန္လိုင္းကဗ်ာကိစၥေတြဟာ အျငင္းပြားစရာေလးေတြျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္ခ်ဥ္းကပ္ေလ့ လာမိသေလာက္နဲ႔ နားလည္သေလာက္၀င္ေျပာၾကည့္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ မွားတာမဟုတ္ေတာင္မွ မမွန္ေသးတာေတြ ၊ လစ္ဟာတာ မဟုတ္ေတာင္မွ လိုေနေသးတာေတြရွိမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ပသို႔ဆိုေစ၊ ေကာင္းရာမြန္ရာ ေစတနာနဲ႔ အခုလို ေရးသားတင္ဆက္လိုက္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးခြင့္လည္းရွိပါတယ္္။ ။
ေဇယ်ာလင္း
14 – Aug – 12